مفهوم «توکن غیرقابل تعویض» (NFT) در سال‌های اخیر با رشد چشمگیری روبرو شده است و توانسته توجه زیادی را جلب کند. اگر هنوز با این مفهوم آشنا نیستید، مطالعه مقاله‌ای در مورد «NFT چیست» می‌تواند برای شما مفید باشد. به طور کلی، این توکن‌ها دارایی‌های دیجیتال رمزنگاری‌شده هستند که بر بستر بلاک چین قرار دارند. بر خلاف دیگر ارزهای دیجیتال که می‌توان آن‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد، توکن‌های غیرقابل تعویض ویژگی منحصربه‌فردی دارند و نمی‌توان آن‌ها را به دارایی مشابه تبدیل کرد. ویژگی اصلی این توکن‌ها کمیابی و انحصار آن‌هاست، که باعث می‌شود کاربردهای متنوعی برایشان در نظر گرفته شود؛ از هنرهای دیجیتال و آثار کلکسیونی گرفته تا کاربردهایی در دنیای مالی، بازی‌ها و موسیقی. با توسعه روزافزون این توکن‌ها، می‌توان انتظار داشت که به مرور موارد استفاده جدیدتری برای آن‌ها در عرصه‌های مختلف ایجاد شود.

قبل از ظهور NFT، ایجاد حس کمیابی برای دارایی‌های دیجیتال امری دشوار بود. حتی با وجود قوانین کپی‌رایت، افراد به راحتی می‌توانستند آثار هنری دیجیتال را کپی کرده یا بدون پرداخت هزینه‌ای از آن‌ها استفاده کنند. اما با به میدان آمدن توکن‌های غیرقابل تعویض، بسیاری از هنرمندان این امکان را یافتند که آثار خود را به صورت NFT درآورده و از این طریق درآمدزایی کنند.

اما کاربرد توکن‌های غیرقابل تعویض فقط به هنر محدود نمی‌شود. از املاک و مستغلات گرفته تا حوزه‌های حمل‌ونقل، NFTها می‌توانند برای اثبات اصالت و اعتبار دارایی‌های خاص و کلکسیونی به کار روند. این حوزه هنوز نسبتاً جدید است، اما پروژه‌های بسیاری در دست اجرا هستند که نشان می‌دهند این فناوری پتانسیل بالایی دارد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین کاربردهای این توکن‌ها خواهیم پرداخت.
 

کاربردهای NFT

کاربرد NFT در هنرهای دیجیتال

در دنیای واقعی، جعل آثار هنری سخت است. فرض کنید تابلوی مشهور «شب پرستاره» اثر ونسان ون گوگ را کپی کنند؛ شاید فردی توانسته باشد به دقت مشابه این اثر را بازسازی کند، اما همیشه راهی برای تشخیص نسخه اصلی وجود دارد. در دنیای دیجیتال، با توجه به قابلیت کپی راحت آثار هنری، چنین تشخیص‌هایی بسیار دشوار می‌شود. در اینجاست که NFTها وارد عمل می‌شوند.
آثار هنری دیجیتال با استفاده از توکن‌های غیرقابل تعویض، به راحتی قابل شناسایی و اثبات اصالت هستند. به عنوان مثال، مجموعه‌های معروفی مانند «کریپتوپانک‌ها» (CryptoPunks) را در نظر بگیرید. این آثار در شبکه اتریوم قابل مشاهده هستند و هر کسی می‌تواند تصویر آن‌ها را ذخیره کند، اما هیچ‌کس نمی‌تواند ادعای مالکیت نسخه اصلی آن‌ها را داشته باشد.
یک نمونه جالب دیگر، مجموعه‌ای از توکن‌های NFT توسط هنرمند ناشناسی به نام «پاک» (Pak) طراحی شد که تنها در نام با هم تفاوت داشتند. این کار نه تنها به آثار هنری ارزش می‌بخشد، بلکه سوالات جدیدی را در مورد منبع و نحوه تعیین ارزش هنر به وجود می‌آورد.
در NFTها، اهمیت اصلی اثبات مالکیت است و نه صرفاً اثر هنری. به همین دلیل، هنر دیجیتال یکی از کاربردهای محبوب این توکن‌ها است. البته NFTها کاربردهای دیگری هم دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
 

کاربرد NFT در آثار کلکسیونی

آثار کلکسیونی دیجیتال، هر چند ممکن است از ارزش هنری برخوردار نباشند، اما به عنوان اشیای قابل جمع‌آوری شناخته می‌شوند. این آثار ممکن است به دلایل مختلفی مانند طرفداری از یک برند، فرد یا شخصیت خاص، یا حتی به‌عنوان یادگاری جمع‌آوری شوند.
نمونه‌هایی از این نوع آثار، توکن‌های کلکسیونی «NBA تاپ شات» (NBA Top Shot) و برخی توکن‌های دیگر مانند توکن‌های جشن سالگرد تأسیس صرافی‌ها هستند. به‌طور کلی، این دسته از توکن‌ها بخش عمده‌ای از فروش بازارهای NFT را تشکیل می‌دهند.
در این نوع توکن‌ها، ارزش صرفاً به اثر هنری وابسته نیست، بلکه به خاطر ویژگی کلکسیونی بودن و قابلیت جمع‌آوری آن‌هاست. کریپتوپانک‌ها علاوه بر ارزش هنری، جنبه کلکسیونی دارند. حتی توئیت‌های افراد معروف، مانند نخستین توئیت جک دورسی، می‌توانند به توکن‌های NFT تبدیل شوند و ارزش خاصی پیدا کنند.

کاربرد NFT در امور مالی

توکن‌های غیرقابل تعویض در فضای مالی غیرمتمرکز (DeFi) هم کاربردهای جالبی دارند. یکی از این کاربردها استفاده از NFT به عنوان وثیقه وام است. این امر باعث می‌شود که وام‌دهنده بتواند ارزش NFT را ارزیابی کند و در تصمیم‌گیری برای اعطای وام دقت بیشتری داشته باشد. همچنین، اگر نیاز به تقسیم‌کردن NFTها برای افزایش نقدشوندگی باشد، این کار به‌راحتی از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
این کاربردهای NFT هنوز در مراحل اولیه خود هستند و با گسترش این فناوری، می‌توان انتظار داشت که در آینده، کاربردهای بیشتری برای آن‌ها در فضای مالی ایجاد شود.

کاربرد NFT در بازی‌ها

در صنعت بازی، توکن‌های غیرقابل تعویض می‌توانند نقش کلیدی در ایجاد آیتم‌های دیجیتال قابل معامله ایفا کنند. بسیاری از بازی‌ها در حال حاضر از NFTها برای ارائه آیتم‌های خاص و کمیاب استفاده می‌کنند که می‌توانند ارزش‌های بالایی پیدا کنند.
بازی‌هایی مانند «اکسی اینفینیتی» (Axie Infinity) یا «بتل پتس» (Battle Pets) از توکن‌های NFT استفاده می‌کنند تا امکان خرید و فروش حیوانات دیجیتال و آیتم‌ها را فراهم کنند. این آیتم‌ها نه تنها جنبه هنری و کلکسیونی دارند، بلکه می‌توانند کاربردهایی خاص در بازی‌ها هم داشته باشند.

کاربرد NFT در موسیقی

NFTها در صنعت موسیقی نیز می‌توانند کاربردهای جذابی داشته باشند. هنرمندان می‌توانند فایل‌های صوتی خود را به NFT تبدیل کنند و از این طریق درآمدزایی کنند. علاوه بر این، پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک چین می‌توانند برای استریم موسیقی و پرداخت حق امتیاز به هنرمندان استفاده شوند.
مهم‌ترین مزیت این روش، تأمین سهم منصفانه برای هنرمندان است که از طریق قراردادهای هوشمند و بلاک چین انجام می‌شود.

کاربرد NFT در دارایی‌های دنیای واقعی

توکن‌های NFT تنها محدود به فضای دیجیتال نیستند. از آن‌ها می‌توان برای اثبات مالکیت دارایی‌های واقعی نیز استفاده کرد. مثلاً در املاک و مستغلات، می‌توان از NFT به عنوان سند دیجیتالی برای اثبات مالکیت یک ملک استفاده کرد. البته، در حال حاضر این کاربردها هنوز به‌طور کامل اجرایی نشده‌اند، اما انتظار می‌رود در آینده توسعه یابند.

کاربرد NFT در حمل‌ونقل

در صنعت حمل‌ونقل نیز از قابلیت‌های NFT می‌توان بهره برد. مثلاً می‌توان از آن‌ها برای ردیابی محصولات در زنجیره تأمین استفاده کرد، مانند شفاف‌سازی مسیر حرکت و زمان‌های مختلف که کالاها طی کرده‌اند.
 

نتیجه گیری

با گسترش و پیشرفت توکن‌های غیرقابل تعویض، انتظار می‌رود که در آینده کاربردهای بیشتری از آن‌ها در زمینه‌های مختلف مشاهده کنیم. در حال حاضر، بسیاری از کاربردهای این توکن‌ها در حال توسعه هستند و به مرور زمان به مفاهیم جدیدتری گسترش خواهند یافت. اما به طور کلی، به‌نظر می‌رسد که آثار هنری و کلکسیونی، دو حوزه‌ای باشند که بیشترین رشد و تاثیر را از NFTها خواهند داشت.