مدل Stock-to-Flow (S2F) یکی از روش‌های تحلیلی برجسته در بازار ارزهای دیجیتال است که برای پیش‌بینی ارزش بلندمدت بیت‌کوین، به‌عنوان اولین و شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال، به کار می‌رود. این مدل که با الهام از تحلیل ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره طراحی شده، بر مفهوم کمیابی تمرکز دارد و تلاش می‌کند با بررسی نسبت موجودی (Stock) به جریان تولید جدید (Flow)، ارزش بیت‌کوین را تخمین بزند. در این مقاله، به بررسی جامع مدل S2F، اصول آن، کاربردها، انتقادات و مقایسه آن با سایر روش‌های تحلیلی می‌پردازیم.

 

مفاهیم اصلی مدل Stock-to-Flow

مدل S2F بر پایه دو مفهوم کلیدی استوار است:
Stock (موجودی): مجموع کل بیت‌کوین‌های استخراج‌شده و در گردش در شبکه. این مقدار با استخراج بلوک‌های جدید به‌تدریج افزایش می‌یابد، اما نرخ رشد آن به دلیل محدودیت‌های پروتکل بیت‌کوین کاهش می‌یابد.
Flow (جریان): تعداد بیت‌کوین‌های جدیدی که در یک بازه زمانی مشخص (معمولاً یک سال) از طریق استخراج به شبکه اضافه می‌شوند. این نرخ تولید هر چهار سال یک‌بار در رویداد هاوینگ (Halving) نصف می‌شود.
نسبت Stock-to-Flow نشان‌دهنده مدت زمانی است که برای تولید مجدد موجودی فعلی با نرخ تولید کنونی لازم است. هرچه این نسبت بالاتر باشد، دارایی کمیاب‌تر تلقی می‌شود و به‌طور تئوری، ارزش بیشتری خواهد داشت. بیت‌کوین، با عرضه محدود 21 میلیون واحدی و کاهش دوره‌ای نرخ تولید، از این نظر مشابه فلزات گرانبها عمل می‌کند.

 

ریشه‌ها و معرفی مدل توسط پلن بی (PlanB)

مدل S2F در سال 2019 توسط تحلیلگری با نام مستعار پلن بی در مقاله‌ای با عنوان "Bitcoin Halving's Stock-to-Flow (S2F) Ratio" معرفی شد. پلن بی با بررسی داده‌های تاریخی قیمت بیت‌کوین و نسبت S2F، نشان داد که بین این دو متغیر همبستگی قوی وجود دارد. او استدلال کرد که کاهش عرضه جدید بیت‌کوین در نتیجه هاوینگ‌ها، مشابه کمیابی فلزات گرانبها، می‌تواند قیمت آن را در بلندمدت افزایش دهد.
پلن بی بعدها مدل پیشرفته‌تری به نام S2FX (Stock-to-Flow Cross-Asset) ارائه کرد که فازهای مختلف تکامل بیت‌کوین (از یک ایده نوظهور تا دارایی با ارزش) را در نظر می‌گرفت. این مدل با استفاده از داده‌های تاریخی و تحلیل مراحل مختلف بیت‌کوین، پیش‌بینی‌های دقیق‌تری ارائه داد و توجه گسترده‌ای در جامعه ارزهای دیجیتال جلب کرد.

 

کمیابی و ارزش بیت‌کوین

مدل S2F بر این فرض استوار است که کمیابی یک دارایی، عامل اصلی تعیین ارزش آن است. بیت‌کوین با عرضه محدود و کاهش دوره‌ای تولید، به‌مرور کمیاب‌تر می‌شود. این ویژگی آن را از ارزهای فیات، که به دلیل چاپ نامحدود ارزش خود را از دست می‌دهند، متمایز می‌کند. مشابه طلا که به دلیل موجودی بالا و نرخ تولید پایین، ارزشمند است، بیت‌کوین نیز با افزایش نسبت S2F در طول زمان، پتانسیل افزایش ارزش دارد.

 

عوامل خارجی مؤثر بر مدل S2F

اگرچه مدل S2F بر عرضه تمرکز دارد، عوامل خارجی متعددی می‌توانند بر دقت پیش‌بینی‌های آن تأثیر بگذارند:
تورم و سیاست‌های پولی: در دوره‌های تورم بالا، بیت‌کوین به‌عنوان ذخیره ارزش جذاب‌تر می‌شود. در مقابل، سیاست‌های پولی انقباضی مانند افزایش نرخ بهره می‌تواند تقاضا برای بیت‌کوین را کاهش دهد.
پذیرش نهادی: سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و مؤسسات مالی بزرگ، مانند صندوق‌های ETF بیت‌کوین، می‌تواند تقاضا را به‌شدت افزایش دهد و قیمت را از پیش‌بینی‌های مدل S2F فراتر ببرد.
تحولات فناوری: ظهور ارزهای دیجیتال جدید یا پیشرفت‌های فناوری در بلاکچین می‌تواند تقاضا برای بیت‌کوین را تحت تأثیر قرار دهد. مدل S2F این عوامل را مستقیماً در نظر نمی‌گیرد.

 

مقایسه با سایر روش‌های تحلیلی

مدل S2F تنها ابزار تحلیل بیت‌کوین نیست. مقایسه آن با سایر روش‌ها می‌تواند به درک بهتر نقاط قوت و ضعف آن کمک کند:
تحلیل تکنیکال: این روش بر الگوهای قیمتی و حجم معاملات تمرکز دارد و بیشتر برای پیش‌بینی کوتاه‌مدت و میان‌مدت استفاده می‌شود. برخلاف S2F که بر عرضه و کمیابی تمرکز دارد، تحلیل تکنیکال به عوامل تقاضا و رفتار بازار توجه می‌کند.
تحلیل بنیادی: این رویکرد عوامل گسترده‌تری مانند پذیرش، فعالیت شبکه، و تحولات نظارتی را بررسی می‌کند. مدل S2F می‌تواند بخشی از تحلیل بنیادی باشد، اما تنها به عرضه محدود می‌شود.
مدل‌های مبتنی بر هزینه تولید: این مدل‌ها قیمت بیت‌کوین را بر اساس هزینه‌های استخراج (مانند برق و سخت‌افزار) تخمین می‌زنند. برخلاف S2F که بر کمیابی تمرکز دارد، این روش‌ها به عوامل عملیاتی توجه می‌کنند.
مدل‌های مبتنی بر شبکه: شاخص‌هایی مانند NVT (ارزش شبکه به تراکنش‌ها) فعالیت شبکه را برای ارزیابی ارزش بیت‌کوین بررسی می‌کنند. این مدل‌ها بر تقاضا و استفاده واقعی تمرکز دارند و مکمل S2F هستند.

 

کاربردهای عملی مدل S2F

شناسایی نقاط ورود و خروج: انحراف قیمت بیت‌کوین از مسیر پیش‌بینی‌شده توسط S2F می‌تواند فرصت‌های خرید (در قیمت‌های پایین‌تر از مدل) یا فروش (در قیمت‌های بالاتر) را نشان دهد.
مدیریت ریسک: این مدل به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تخصیص دارایی خود را با توجه به پتانسیل بلندمدت بیت‌کوین تنظیم کنند.
دید بلندمدت: S2F دیدگاهی درباره پتانسیل رشد بیت‌کوین در آینده ارائه می‌دهد و سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند تا از نوسانات کوتاه‌مدت چشم‌پوشی کنند.

 

محدودیت‌ها و ریسک‌ها

با وجود محبوبیت، مدل S2F محدودیت‌هایی دارد:
انحرافات قیمتی: قیمت بیت‌کوین ممکن است به دلیل عوامل خارجی مانند تقاضا یا اخبار بازار، از پیش‌بینی‌های مدل فاصله بگیرد.
رویدادهای غیرمنتظره (قوی سیاه): اتفاقاتی مانند ممنوعیت‌های قانونی یا پیشرفت‌های فناوری غیرمنتظره می‌توانند ارزش بیت‌کوین را به شدت تحت تأثیر قرار دهند.
تغییرات پروتکل: هرگونه تغییر در پروتکل بیت‌کوین، مانند فورک‌های بحث‌برانگیز، می‌تواند فرضیات مدل را بی‌اعتبار کند.

 

تحولات اخیر و واکنش‌ها

از زمان معرفی مدل، انحرافات قیمتی بیت‌کوین از پیش‌بینی‌های S2F، به‌ویژه در دوره‌های صعودی و نزولی شدید، بحث‌هایی را درباره دقت آن ایجاد کرده است. پلن بی معتقد است که این انحرافات موقتی هستند و روند بلندمدت با مدل همخوانی دارد. با این حال، برخی تحلیلگران با اشاره به بلوغ بازار و تأثیر عوامل دیگر مانند پذیرش نهادی و رقابت، کارایی S2F را زیر سؤال برده‌اند.
در پاسخ به انتقادات، مدل‌های مکمل یا جایگزینی مانند تحلیل‌های مبتنی بر داده‌های زنجیره‌ای یا ترکیبی از S2F و شاخص‌های تکنیکال پیشنهاد شده‌اند، اما هیچ‌کدام هنوز به شهرت S2F نرسیده‌اند.

 

نتیجه‌گیری

مدل Stock-to-Flow با ارائه چارچوبی کمی برای تحلیل ارزش بیت‌کوین بر اساس کمیابی، ابزار مفیدی برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران فراهم کرده است. این مدل با تأکید بر عرضه محدود و کاهش نرخ تولید، دیدگاه بلندمدتی از پتانسیل بیت‌کوین ارائه می‌دهد. با این حال، نادیده گرفتن عوامل تقاضا، تحولات نظارتی، و رویدادهای غیرمنتظره، محدودیت‌های جدی آن هستند.
برای تحلیل جامع‌تر، ترکیب S2F با سایر روش‌ها مانند تحلیل تکنیکال، بنیادی، و داده‌های زنجیره‌ای توصیه می‌شود. سرمایه‌گذاران باید با آگاهی از محدودیت‌های این مدل و در نظر گرفتن ریسک‌های بازار، تصمیمات خود را اتخاذ کنند. مدل S2F، اگرچه ناقص است، همچنان به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تحلیل بیت‌کوین جایگاه خود را حفظ کرده و به درک بهتر پویایی‌های این دارایی دیجیتال کمک می‌کند.