استیکینگ (Staking) یکی از مفاهیمی است که اغلب با ماینینگ (Mining) اشتباه گرفته می‌شود. این دو روش هردو به‌عنوان الگوریتم‌های اثبات در بلاک‌چین‌ها عمل می‌کنند، اما تفاوت‌های اساسی دارند که نیاز به توضیح بیشتر دارد. استیکینگ به‌عنوان یک جایگزین کم‌هزینه، کم‌مصرف و دوستدار محیط‌زیست برای ماینینگ شناخته می‌شود، اما همچنان معایب خاص خود را دارد.

در این مقاله، ابتدا به‌طور کامل استیکینگ را معرفی کرده و مزایا و معایب آن را بررسی خواهیم کرد. سپس به آموزش استیکینگ به زبان ساده پرداخته و بهترین رمزارزها و پلتفرم‌های مناسب برای استیکینگ را معرفی خواهیم کرد.
 

استیکینگ چیست؟

در سال ۲۰۱۲، ایده اثبات سهام برای کاهش مصرف انرژی بیت‌کوین توسط سانی کینگ و اسکات نادال مطرح شد. این پیشنهاد پس از رد شدن توسط جامعه بیت‌کوین، در سال ۲۰۱۳ توسط سانی کینگ در پروژه Peercoin به‌عنوان اولین ارز دیجیتال با استفاده از استیکینگ معرفی شد.

استیکینگ فرآیندی است که در آن کاربران ارز دیجیتال خود را به‌منظور مشارکت در تأیید تراکنش‌ها و فعالیت‌های شبکه بلاک‌چین قفل می‌کنند. این مکانیزم تنها در بلاک‌چین‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کنند کاربرد دارد. به‌طور ساده، استیکینگ مشابه به سپرده‌گذاری در بانک است، اما با این تفاوت که بازده آن معمولاً بسیار بیشتر از بانک‌هاست.

در این فرآیند، کاربران کوین‌های خود را در قرارداد هوشمند شبکه قرار می‌دهند و تبدیل به اعتبارسنج می‌شوند. اعتبارسنج‌ها به‌طور تصادفی انتخاب می‌شوند تا تراکنش‌ها را تأیید کنند و بلاک‌ها را ایجاد کرده و پاداش دریافت کنند. در این سیستم، هرچه مقدار بیشتری از کوین‌ها قفل شده باشد، احتمال انتخاب شدن به‌عنوان اعتبارسنج بیشتر است.
 

تفاوت استیکینگ با ماینینگ

در حالی که ماینینگ در سیستم اثبات کار (Proof of Work) نیاز به قدرت پردازشی بالا و مصرف انرژی زیاد دارد، استیکینگ روشی کم‌هزینه‌تر و سازگارتر با محیط‌زیست است. در استیکینگ، به‌جای حل مسائل پیچیده ریاضی، اعتبارسنج‌ها بر اساس مقدار دارایی‌هایی که قفل کرده‌اند، انتخاب می‌شوند.
 

انواع مختلف پروتکل‌های اثبات سهام

استیکینگ ممکن است در بلاک‌چین‌های مختلف به شیوه‌های مختلفی اجرا شود. در زیر انواع مختلف پروتکل‌های اثبات سهام آورده شده‌اند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
اثبات سهام خالص (Pure PoS): در این مدل، احتمال انتخاب شدن یک اعتبارسنج مستقیماً متناسب با تعداد کوین‌هایی است که قفل کرده است.
اثبات سهام نمایندگی (Delegated PoS): در این سیستم، دارندگان کوین به نمایندگان خود رأی می‌دهند تا آن‌ها وظیفه تأیید تراکنش‌ها را بر عهده بگیرند.
اثبات سهام اجاره‌ای (Leased PoS): در این مدل، کاربران می‌توانند کوین‌های خود را به اعتبارسنج‌ها اجاره دهند و در ازای آن بخشی از پاداش‌ها را دریافت کنند.
اثبات سهام نقدی (Liquid Proof of Stake): در این نوع، کاربران قادرند به‌طور همزمان از کوین‌های استیک شده خود استفاده کنند و نقدینگی آن‌ها حفظ شود.
هر کدام از این مدل‌ها قوانین و مکانیسم‌های خاص خود را برای انتخاب اعتبارسنج‌ها و توزیع پاداش‌ها دارند، ولی همه آن‌ها اساساً بر پایه قفل کردن کوین‌ها برای مشارکت در فعالیت‌های شبکه بلاک‌چین عمل می‌کنند.
 

استخر استیکینگ چیست؟

یکی از مفاهیم مرتبط با استیکینگ، استخر استیکینگ است که در آن چندین کاربر ارز دیجیتال خود را با یکدیگر ترکیب کرده و در یک استخر قرار می‌دهند تا شانس خود را برای تأیید تراکنش‌ها و دریافت پاداش‌ها افزایش دهند. این استخرها معمولاً توسط اپراتورهای متخصص اداره می‌شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند که حتی با موجودی کم نیز در فرآیند استیکینگ شرکت کنند.
در استخرهای استیکینگ، پاداش‌ها به نسبت میزان دارایی‌های استیک شده بین اعضا تقسیم می‌شود که این روش به کاربران کمک می‌کند تا از دارایی‌های خود به‌عنوان درآمدی ثابت بهره‌مند شوند. ایجاد و مدیریت یک استخر استیکینگ نیازمند زمان و تجربه است، به همین دلیل اغلب اپراتورها از پاداش‌های استیک کارمزد دریافت کرده و آن را بین اعضای استخر توزیع می‌کنند.
اکثر استخرهای استیکینگ حداقل مقدار توکن‌های استیک‌شده‌ای را تعیین می‌کنند که معمولاً کم است. این ویژگی باعث می‌شود که استیکینگ در استخرها برای افرادی که تازه‌کار هستند، جذاب‌تر از استیکینگ به‌صورت فردی باشد. علاوه بر این، پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ مانند لیدو داو، راهکارهای بسیار جالبی برای استیکینگ ارائه می‌دهند.
 

مزایای استیکینگ

استیکینگ به‌عنوان جایگزینی برای ماینینگ، مزایای زیادی دارد که در اینجا به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
درآمد غیرفعال: استیکینگ روشی ساده برای کسب درآمد از دارایی‌های ارز دیجیتال است. نرخ بازدهی سالانه (APY) در این روش ممکن است به‌طور قابل توجهی بالاتر از روش‌های سنتی باشد.
سازگاری با محیط‌زیست: استیکینگ به انرژی زیادی نیاز ندارد و در نتیجه راه‌حلی سبز و دوستدار محیط‌زیست محسوب می‌شود.
مشارکت در امنیت شبکه: افراد می‌توانند با استیک کردن ارزهای دیجیتال خود در امنیت بلاک‌چین شرکت کنند و در عوض پاداش دریافت نمایند.
سهولت ورود: برای شروع استیکینگ، نیازی به تجهیزات پیچیده یا دانش فنی خاصی ندارید.
حفظ مالکیت: توکن‌های استیک‌شده همچنان در مالکیت شما باقی می‌مانند و می‌توانید بعد از دوره قفل، آن‌ها را آزاد کنید.
امکان لیکویید استیکینگ: برخی پروتکل‌ها این امکان را فراهم می‌کنند که شما بتوانید دارایی استیک شده خود را خرید و فروش کرده یا حتی دوباره استیک کنید.
 

معایب و ریسک‌های استیکینگ

با وجود مزایای فراوان استیکینگ، این روش نیز چالش‌ها و ریسک‌هایی دارد که باید به آن‌ها توجه داشت:
نوسانات قیمت: ارزش ارزهای دیجیتال به‌طور ناگهانی تغییر می‌کند. بنابراین، اگر قیمت ارز دیجیتال شما کاهش یابد، ممکن است ضرر شما بیشتر از سود حاصل از استیکینگ باشد.
دوره‌های قفل اجباری: برخی از پروتکل‌ها دوره‌های قفل طولانی دارند که در آن نمی‌توانید ارزهای استیک‌شده خود را معامله کنید.
ریسک‌های فنی: اگر در فرآیند اعتبارسنجی مشکلی پیش بیاید یا شبکه دچار اختلال شود، ممکن است قسمتی از دارایی‌های استیک‌شده از بین برود.
پیچیدگی‌های فنی: اگرچه استیکینگ به‌طور کلی ساده است، اما فهم کامل الگوریتم‌های مختلف و انتخاب بهترین گزینه می‌تواند برای افراد مبتدی دشوار باشد.
ریسک‌های قانونی: به دلیل تغییرات مداوم در قوانین و مقررات ارزهای دیجیتال، ممکن است در آینده محدودیت‌هایی برای استیکینگ وضع شود.
ریسک پلتفرم‌های طرف ثالث: اگر از پلتفرم‌های استیکینگ استفاده می‌کنید، خطراتی مانند هک، سرقت یا حتی فروپاشی پلتفرم وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید.
در نهایت، تصمیم‌گیری برای استیکینگ نیازمند بررسی دقیق شرایط بازار، انتخاب پلتفرم مناسب و درک کامل از ریسک‌های موجود است.
 

چگونه استیکینگ را شروع کنیم؟

در مطالب قبلی به این موضوع پرداخته‌ایم که استیکینگ می‌تواند به دو صورت فردی یا از طریق استخرهای استیکینگ انجام شود. استیکینگ از طریق پلتفرم‌های دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) کار بسیار ساده‌ای است که تنها نیاز به چند کلیک دارد. اما در استیکینگ فردی، فرایند کمی پیچیده‌تر است و نیاز به دانش فنی نسبی دارد. در این بخش، نحوه شروع استیکینگ را به‌طور ساده و گام‌به‌گام توضیح خواهیم داد.
 

انتخاب ارز دیجیتال مناسب برای استیکینگ

اولین قدم برای شروع استیکینگ، انتخاب ارز دیجیتال مناسب است. برخی از ارزهای دیجیتال محبوب که برای استیکینگ گزینه‌های خوبی هستند عبارتند از:
اتریوم (ETH): با تغییر به مکانیزم اثبات سهام، اتریوم به یکی از بهترین انتخاب‌ها برای استیکینگ تبدیل شده است.
کاردانو (ADA): به‌دلیل رویکرد علمی و پایدار خود، آینده روشنی برای بلاک‌چین کاردانو پیش‌بینی می‌شود.
پولکادات (DOT): این شبکه به دلیل قابلیت اتصال بلاک‌چین‌های مختلف، پتانسیل تبدیل‌شدن به "اینترنت بلاک‌چین‌ها" را دارد.
سولانا (SOL): سولانا به دلیل سرعت بالا و هزینه‌های تراکنش بسیار پایین شهرت دارد و در سال ۲۰۲۳ پیشرفت قابل‌توجهی را تجربه کرده است.
علاوه بر این موارد، ارزهای دیجیتال دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند برای استیکینگ گزینه‌های مناسبی باشند. قبل از اقدام به استیکینگ، حتماً تحقیق کنید و از اعتبار و پتانسیل ارز انتخابی مطمئن شوید. همچنین، نرخ بازده سالانه (APY) و مدت زمان لازم برای استیکینگ نیز فاکتورهای مهمی هستند که باید در نظر بگیرید.
 

انتخاب کیف پول مناسب برای استیکینگ

پس از انتخاب ارز دیجیتال، مرحله بعدی انتخاب کیف پول مناسب برای استیکینگ است. بسیاری از کیف پول‌های معتبر مانند متامسک، تراست ولت و غیره از قابلیت استیکینگ پشتیبانی می‌کنند. بنابراین، انتخاب کیف پول در این مرحله چندان پیچیده نخواهد بود. در صورتی که قصد دارید استیکینگ به‌صورت آفلاین انجام دهید، می‌توانید از کیف پول‌های سخت‌افزاری هم استفاده کنید، هرچند که این روش به‌خاطر پیچیدگی‌های بیشتر و ریسک‌های خاص خود نیازمند دقت و تجربه است.
 

مراحل راه‌اندازی استیکینگ

بعد از انتخاب کیف پول و انتقال ارزهای دیجیتال به آن، حالا وقت آن است که فرایند استیکینگ را شروع کنید. مراحل به‌طور خلاصه به این صورت است:
دسترسی به گزینه استیکینگ در کیف پول: در کیف پول خود گزینه استیکینگ را پیدا کنید.
مشخص کردن مقدار ارز: مقدار ارز دیجیتال موردنظر برای استیکینگ را تعیین کنید.
انتخاب استخر استیکینگ: در صورتی که از استخر استیکینگ استفاده می‌کنید، یک استخر معتبر را انتخاب کنید.
بررسی شرایط استیکینگ: نرخ پاداش، مدت زمان قفل‌شدن توکن‌ها و سایر شرایط را به‌دقت بررسی کنید.
تأیید و شروع استیکینگ: پس از اطمینان از شرایط، فرایند استیکینگ را تأیید و آغاز کنید.
با طی کردن این مراحل، می‌توانید به راحتی استیکینگ را شروع کرده و از پاداش‌های آن بهره‌مند شوید.
 

پلتفرم‌ها و صرافی‌های ارائه‌دهنده خدمات استیکینگ

خبر خوب برای علاقه‌مندان به استیکینگ این است که علاوه بر امکان استیکینگ از طریق کیف پول‌های دیجیتال، می‌توانید از خدمات استیکینگ ارائه شده توسط صرافی‌های مختلف نیز بهره‌مند شوید و از پاداش شبکه‌های اثبات سهام استفاده کنید. امروزه بسیاری از صرافی‌های متمرکز این خدمات را به کاربران خود ارائه می‌دهند، از جمله:
بایننس (Binance)
کراکن (Kraken)
کوکوین (Kucoin)
لازم به ذکر است که استیکینگ نوعی تعهد بلندمدت به حساب می‌آید. بنابراین پیش از شروع، اطمینان حاصل کنید که شرایط را به‌خوبی درک کرده و آماده‌اید تا دارایی‌های خود را برای مدت زمان مشخصی قفل کنید.
 

نکات کلیدی در استیکینگ

همانطور که گفته شد، استیکینگ یکی از روش‌های جذاب برای کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال است. با این حال، قبل از شروع استیکینگ، باید به نکات مهمی توجه کنید تا از این فرآیند بیشترین بهره را ببرید.
نرخ بازدهی: نرخ بازدهی سالانه (APY) ممکن است در برخی پلتفرم‌ها بالا باشد، اما باید بدانید که ریسک‌های بیشتری را هم به همراه دارد.
ارزهای ناشناخته: برخی رمزارزها ممکن است وعده‌های بازدهی بالا (بیش از ۲۰٪) بدهند، اما این ارزها معمولاً پشتیبانی کافی ندارند و در نتیجه احتمال کاهش شدید قیمت آن‌ها زیاد است.
مدت زمان قفل شدن: طول مدت قفل شدن ارز دیجیتال تأثیر زیادی بر میزان سود دارد. دوره‌های طولانی معمولاً سود بیشتری دارند، اما ریسک ریزش قیمت هم بالاتر می‌رود.
امنیت پلتفرم: پیش از واریز کوین یا اتصال کیف پول به پلتفرم، حتماً از اعتبار آن پلتفرم اطمینان حاصل کنید.
نوسانات بازار: پیش از خرید و استیک ارز دیجیتال، تحلیل تکنیکال و فاندامنتال را برای تعیین بهترین زمان ممکن انجام دهید.
کارمزدها: برخی پلتفرم‌ها با وجود ارائه بازدهی بالا، کارمزدهای زیادی دارند که می‌تواند سود شما را به طور چشمگیری کاهش دهد.
 

نتیجه گیری

استیکینگ به فضایی هیجان‌انگیز برای رقابت میان پلتفرم‌ها و بلاک‌چین‌ها تبدیل شده است. از این رو، سرمایه‌گذاران می‌توانند از این رقابت به‌نفع خود استفاده کرده و بیشترین سود ممکن را به دست آورند. روش‌های مختلفی برای استیکینگ ارز دیجیتال وجود دارد، از جمله استیکینگ آفلاین، استخرهای استیکینگ، و استفاده از صرافی‌ها.
در نهایت، از شما دعوت می‌کنیم که سوالات و نظرات خود را در مورد استیکینگ با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید تا به‌طور دسته‌جمعی اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
 

پرسش‌های متداول

استیکینگ سرد چیست؟

استیکینگ سرد یا آفلاین به فرایند استیکینگ گفته می‌شود که بدون اتصال به اینترنت انجام می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از کیف پول‌های سخت‌افزاری انجام می‌شود.
 

کدام صرافی بهترین گزینه برای استیکینگ است؟

پلتفرم‌های خارجی مانند بایننس و کوکوین خدمات استیکینگ را ارائه می‌دهند، اما برای کاربران ایرانی استفاده از این پلتفرم‌ها می‌تواند پرریسک باشد.
 

کدام ارزها برای استیکینگ مناسب‌ترند؟

ارزهایی مانند سولانا (SOL)، اتریوم (ETH)، کاردانو (ADA)، کازموس (ATOM) و آوالانچ (AVAX) از جمله بهترین گزینه‌ها برای استیکینگ هستند چرا که دارای ثبات قیمت و تورم مناسبی هستند.
 

پاداش استیکینگ چگونه محاسبه می‌شود؟

هر شبکه بلاک‌چینی روش خاص خود را برای محاسبه پاداش استیکینگ دارد. معمولاً عوامل مانند میزان کوین استیک‌شده، مدت زمان و نرخ بازدهی در تعیین پاداش تأثیرگذار هستند.
 

آیا می‌توانم هر زمان که خواستم استیکینگ را متوقف کنم؟

در پلتفرم‌های متمرکز معمولاً مدت زمان استیکینگ ۱۴ روزه، ۳۰ روزه، ۶۰ روزه یا ۹۰ روزه است. اما در پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ، امکان خرید و فروش توکن‌های استیک شده به‌صورت آزاد وجود دارد.