مقدمه ای بر ارز دیجیتال بیتنسور

در سال‌های اخیر، دو حوزه فناوری بیش از دیگران در کانون توجه بوده‌اند: هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال. این دو، دروازه‌های ورود به دنیای آینده‌اند که هر یک در زمینه‌های خاص خود تحولات عظیمی ایجاد کرده‌اند. هوش مصنوعی در تحلیل داده‌های کلان و ارزهای دیجیتال در نوآوری‌های مالی پیشتاز هستند. بیتنسور (Bittensor) پروژه‌ای است که این دو دنیا را به هم پیوند می‌دهد و با ترکیب بلاکچین و هوش مصنوعی، اکوسیستمی غیرمتمرکز برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی خلق کرده است. این پلتفرم با استفاده از توکن TAO، به توسعه‌دهندگان، ماینرها و اعتبارسنج‌ها امکان مشارکت در یک شبکه جهانی هوش مصنوعی را می‌دهد. در این مقاله، به بررسی عمیق بیتنسور و چشم‌انداز آینده آن می‌پردازیم.

 

بیتنسور چیست؟

برای درک بهتر بیتنسور، ابتدا نگاهی به مفهوم هوش مصنوعی بیندازیم. پس از معرفی چت‌جی‌پی‌تی توسط OpenAI در سال ۲۰۲۲، هوش مصنوعی به یکی از داغ‌ترین موضوعات فناوری تبدیل شد. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۴۵ میلیارد دلار در پروژه‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری شد، و پروژه‌های وب ۳ به‌طور فعال این فناوری را با بلاکچین ادغام کردند. بیتنسور به‌عنوان یک نوآوری برجسته، پلتفرمی غیرمتمرکز است که برای توسعه، آموزش، اشتراک‌گذاری و معامله مدل‌های یادگیری ماشین (ML) و هوش مصنوعی طراحی شده است.
این شبکه به‌صورت یک اکوسیستم همتا به همتا (P2P) عمل می‌کند که در آن مدل‌های هوش مصنوعی به یک شبکه عصبی جهانی متصل می‌شوند. به عبارت دیگر، بیتنسور را می‌توان یک مغز دیجیتال جمعی تصور کرد که از طریق بلاکچین، دانش را به اشتراک می‌گذارد و مشارکت‌کنندگان را با پاداش‌های توکن TAO تشویق می‌کند. هدف این پروژه، تسریع نوآوری در هوش مصنوعی از طریق همکاری جهانی و غیرمتمرکز است.

 

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: تفاوت‌ها و تعاریف

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین دو فناوری کلیدی هستند که برای شبیه‌سازی توانایی‌های شناختی انسان طراحی شده‌اند. در ادامه، به تفاوت‌های این دو می‌پردازیم:
هوش مصنوعی: یک حوزه گسترده است که به توسعه سیستم‌ها و الگوریتم‌هایی می‌پردازد که می‌توانند وظایف انسانی مانند تحلیل زبان، تصمیم‌گیری و حل مسئله را تقلید کنند. به‌عنوان مثال، هوش مصنوعی می‌تواند متون یا گفتار را درک کرده و پاسخ‌های هوشمندانه‌ای تولید کند.
یادگیری ماشین: زیرمجموعه‌ای از هوش مصنوعی است که بر الگوریتم‌هایی تمرکز دارد که از داده‌ها الگوها را شناسایی کرده و با تجربه بهبود می‌یابند. این الگوریتم‌ها با دریافت داده‌های جدید، عملکرد خود را بهینه می‌کنند.
رشد انفجاری هوش مصنوعی پس از عرضه چت‌جی‌پی‌تی شتاب گرفت. این چت‌بات در کمتر از پنج روز به یک میلیون کاربر و در دو ماه به ۱۰۰ میلیون کاربر رسید، و نشان داد که هوش مصنوعی چگونه می‌تواند دنیای فناوری را متحول کند.

 

بیتنسور: راه‌حلی برای تمرکززدایی هوش مصنوعی

در دنیای امروز، توسعه مدل‌های هوش مصنوعی به منابع عظیم محاسباتی و داده‌ای وابسته است که تنها غول‌های فناوری مانند گوگل، مایکروسافت یا IBM توانایی تأمین آن‌ها را دارند. این انحصار باعث شده تا مدل‌های هوش مصنوعی به‌صورت جداگانه و محدود توسعه یابند. بیتنسور (Bittensor) با هدف رفع این مشکل، پلتفرمی غیرمتمرکز ارائه کرده که هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را به یک کالای عمومی تبدیل می‌کند. این شبکه با استفاده از بلاکچین، امکان همکاری همتا به همتا (P2P) را فراهم کرده و به توسعه سریع‌تر و فراگیرتر هوش مصنوعی کمک می‌کند. در این بخش، به بررسی اهداف بیتنسور و دلایل نیاز شرکت‌های بزرگ به این شبکه می‌پردازیم.

 

پایان دادن به انحصار هوش مصنوعی

در حال حاضر، توسعه هوش مصنوعی به دلیل نیاز به منابع عظیم، در دسترس تعداد محدودی از شرکت‌هاست. بیتنسور با ایجاد یک اکوسیستم غیرمتمرکز، این محدودیت را برمی‌دارد و به کاربران، توسعه‌دهندگان و اعتبارسنج‌ها اجازه می‌دهد در یک شبکه جهانی مشارکت کنند. این پلتفرم از توکن TAO برای پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان استفاده می‌کند و به این ترتیب، انگیزه‌ای برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی قوی‌تر و متن‌باز ایجاد می‌کند.

 

چشم‌انداز و اهداف بیتنسور

بیتنسور با تمرکز بر اصل تمرکززدایی، چندین هدف کلیدی را دنبال می‌کند:
شتاب‌دهی به توسعه هوش مصنوعی: با ایجاد فضایی برای همکاری، بیتنسور زمان موردنیاز برای ساخت و بهبود مدل‌های یادگیری ماشین را کاهش می‌دهد.
دسترسی عمومی به هوش مصنوعی: این پروژه به دنبال تبدیل هوش مصنوعی به یک منبع متن‌باز و قابل دسترس برای همه است.
ایجاد بازار همتا به همتا (P2P): بیتنسور فضایی را فراهم می‌کند که در آن تولید و آموزش مدل‌های هوش مصنوعی با انگیزه‌های مالی تشویق می‌شود.
تقویت همکاری متخصصان: با ترویج اشتراک دانش، بیتنسور به توسعه مدل‌های پیشرفته‌تر کمک می‌کند.
اقتصاد غیرمتمرکز هوش مصنوعی: این شبکه با تشویق مشارکت فردی، یک اکوسیستم پایدار برای هوش مصنوعی می‌سازد.
شبکه عصبی جهانی و متن‌باز: بیتنسور یک پلتفرم بدون مرز ایجاد کرده که همه می‌توانند در آن به منابع هوش مصنوعی دسترسی داشته باشند و به توسعه آن کمک کنند.

 

چرا غول‌های فناوری به بیتنسور نیاز دارند؟

شرکت‌های بزرگ مانند گوگل، مایکروسافت و IBM، و حتی استارتاپ‌های کوچک‌تر، می‌توانند از مدل‌های موجود در شبکه بیتنسور بهره ببرند و برای دسترسی به این منابع، توکن TAO پرداخت کنند. دلیل اصلی این نیاز، ناکارآمدی سیستم‌های متمرکز هوش مصنوعی است. برای مثال، گوگل حدود ۷۰ درصد از هزینه‌های برق خود را صرف فرآیندهای یادگیری ماشین می‌کند. اما با استفاده از شبکه غیرمتمرکز بیتنسور، این هزینه‌ها به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و عملکرد مدل‌ها بهبود پیدا می‌کند.
پیشرفت‌های سریع در تحقیقات هوش مصنوعی نشان داده که استفاده از دانش موجود برای آموزش مدل‌های جدید ضروری است. بیتنسور با ارائه بزرگ‌ترین شبکه عصبی غیرمتمرکز جهان، به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا از این منابع به‌عنوان مکملی برای سیستم‌های یادگیری ماشین خود استفاده کنند. این رویکرد نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه به توسعه مدل‌های کارآمدتر و قوی‌تر منجر می‌شود.

 

توکن TAO: قلب تپنده اکوسیستم بیتنسور

توکن TAO، ارز دیجیتال بومی شبکه بیتنسور، یک توکن با عرضه محدود ۲۱ میلیون واحدی است که مشابه بیت‌کوین، ویژگی ضدتورمی دارد. این توکن‌ها به‌صورت تدریجی از طریق پاداش‌های ماینینگ و انگیزه‌های دیگر توزیع می‌شوند. تا فوریه ۲۰۲۴، بیش از ۶ میلیون توکن TAO، یعنی حدود ۳۰ درصد از کل عرضه، در گردش بوده است.
از اواخر سال ۲۰۲۳، ارزش این توکن رشد چشمگیری را تجربه کرد. ارزش بازار TAO از حدود ۱ میلیارد دلار در نوامبر ۲۰۲۳ به اوج تاریخی ۴.۳ میلیارد دلار در فوریه ۲۰۲۴ رسید. در همین دوره، حجم معاملات هفتگی آن به سطوح بی‌سابقه‌ای افزایش یافت. این جهش، TAO را به یکی از ارزشمندترین دارایی‌های دیجیتال در حوزه هوش مصنوعی تبدیل کرد.
نقش‌های کلیدی توکن TAO در شبکه بیتنسور

 

انگیزه‌دهی به مشارکت‌کنندگان

توکن TAO محور اصلی اقتصاد شبکه بیتنسور است. ماینرها با ارائه منابع محاسباتی خود به شبکه، پاداش‌هایی به‌صورت TAO دریافت می‌کنند. این سیستم پاداش‌دهی، رشد غیرمتمرکز شبکه را تضمین کرده و منابع محاسباتی بیشتری را جذب می‌کند.
 

استیکینگ برای امنیت و پایداری

شبکه بیتنسور دو نوع استیکینگ را پشتیبانی می‌کند:
استیکینگ مستقیم: کاربران با قفل کردن مقدار مشخصی TAO به‌عنوان وثیقه، به اعتبارسنج‌های شبکه تبدیل می‌شوند. این روش، انگیزه‌ای برای عملکرد صادقانه ایجاد می‌کند.
استیکینگ نمایندگی: افرادی که توانایی یا تمایل به مدیریت نود کامل ندارند، می‌توانند توکن‌های خود را به اعتبارسنج‌های دیگر واگذار کنند و بخشی از پاداش‌ها را دریافت کنند.
این مکانیزم‌ها به حفظ امنیت و پایداری شبکه کمک می‌کنند.
 

حاکمیت غیرمتمرکز

دارندگان TAO در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شبکه نقش دارند و می‌توانند:
پیشنهادات جدیدی برای بهبود پروتکل ارائه دهند.
در رأی‌گیری‌های مربوط به تغییرات شبکه شرکت کنند.
درباره تخصیص منابع شبکه تصمیم‌گیری کنند.
این سیستم حاکمیتی، توسعه بیتنسور را به سمتی هدایت می‌کند که با منافع جامعه هم‌راستا باشد.
 

پرداخت‌ها و خدمات شبکه

توکن TAO به‌عنوان واحد پرداخت در اکوسیستم بیتنسور عمل می‌کند و در دو حوزه اصلی استفاده می‌شود:
پرداخت کارمزد برای تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند.
دسترسی به خدمات محاسباتی و یادگیری ماشین ارائه‌شده توسط شبکه.
این کاربردها، تقاضای پایداری برای TAO ایجاد کرده و ارزش ذاتی آن را تقویت می‌کنند.

 

زیرشبکه‌های بیتنسور و مکانیزم‌های نوآورانه آن

بیتنسور یک اکوسیستم غیرمتمرکز از زیرشبکه‌ها را تشکیل می‌دهد که هر کدام بر یک حوزه تخصصی متمرکز هستند. این ساختار با استفاده از یک سیستم انگیزشی، رقابت بین ماینرها را ترویج می‌دهد. برای مثال، زیرشبکه‌ای که به پردازش درخواست‌های متنی اختصاص دارد، به ماینرهایی پاداش می‌دهد که پاسخ‌های باکیفیت‌تری به درخواست‌های اعتبارسنج‌ها ارائه کنند. در حال حاضر، شبکه بیتنسور شامل ۳۲ زیرشبکه فعال است.
هر زیرشبکه مانند یک شبکه عصبی زیستی عمل می‌کند، جایی که گره‌ها (ماینرها یا اعتبارسنج‌ها) به‌عنوان «نورون» شناخته می‌شوند و در کنار هم یک شبکه عصبی جهانی را شکل می‌دهند. اعتبارسنج‌ها، مشابه لایه ورودی، داده‌ها را از دنیای خارج دریافت می‌کنند، در حالی که ماینرها به‌عنوان لایه مخفی عمل کرده و فقط با اعتبارسنج‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. این طراحی مانع ارتباط مستقیم بین اعتبارسنج‌ها یا ماینرها می‌شود و تمرکززدایی را تقویت می‌کند.
زیرشبکه‌ها یکی از سه ستون اصلی اکوسیستم بیتنسور هستند. دو ستون دیگر شامل بلاکچین اصلی، که زیرشبکه‌ها را پشتیبانی می‌کند و شفافیت و امنیت را تضمین می‌کند، و رابط API است که اتصال بین زیرشبکه‌ها و بلاکچین را برقرار می‌سازد.
 

مکانیزم اثبات هوش (Proof of Intelligence)

بیتنسور از یک روش اجماع نوآورانه به نام اثبات هوش استفاده می‌کند که جایگزینی برای مکانیزم‌های سنتی اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) است. در این سیستم، گره‌ها به‌جای حل مسائل ریاضی، وظایف یادگیری ماشین را انجام می‌دهند تا ارزش و دقت مدل‌های خود را اثبات کنند. گره‌هایی که خروجی‌های دقیق‌تر و باکیفیت‌تری ارائه دهند، شانس بیشتری برای افزودن بلاک جدید به زنجیره و دریافت پاداش به‌صورت توکن TAO دارند.
 

مدل ترکیبی کارشناسان غیرمتمرکز (MoE)

بیتنسور از رویکردی خلاقانه به نام «ترکیب کارشناسان غیرمتمرکز» بهره می‌برد که وظایف پیچیده را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و هر بخش را به یک مدل تخصصی واگذار می‌کند. این مدل‌ها، که هر یک در حوزه‌ای خاص مهارت دارند، به‌صورت غیرمتمرکز با هم همکاری می‌کنند تا نتایجی دقیق‌تر و جامع‌تر از یک مدل واحد ارائه دهند. برای مثال، درخواستی که نیاز به ترکیب مهارت‌هایی مانند برنامه‌نویسی پایتون و توضیح به زبان فرانسه دارد، بین مدل‌های متخصص تقسیم شده و نتیجه نهایی از تلفیق پاسخ‌های آن‌ها به دست می‌آید. این روش، بیتنسور را قادر می‌سازد تا چالش‌هایی را حل کند که برای مدل‌های سنتی دشوار هستند.

 

رفع چالش‌های هوش مصنوعی با بیتنسور

یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه هوش مصنوعی، تمرکز منابع محاسباتی و داده‌ها در دست شرکت‌های بزرگ است. این انحصار، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را محدود کرده و مدل‌های هوش مصنوعی را ایزوله می‌کند. بیتنسور با الهام از ساختار مغز انسان، یک شبکه غیرمتمرکز ایجاد کرده که در آن مدل‌ها مانند نورون‌ها با هم تعامل دارند و دانش را به اشتراک می‌گذارند. این رویکرد نه‌تنها محدودیت‌های منابع را برطرف می‌کند، بلکه با ایجاد فضایی باز برای همکاری، نوآوری را تسریع کرده و امکان توسعه هوش مصنوعی را برای تیم‌های کوچک‌تر فراهم می‌سازد.

 

نتیجه گیری

بیتنسور با ترکیب بلاکچین و هوش مصنوعی، راه‌حلی نوآورانه برای رفع انحصار در توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی ارائه کرده است. این شبکه غیرمتمرکز، با استفاده از توکن TAO، زیرشبکه‌های تخصصی و مکانیزم اثبات هوش، فضایی ایجاد کرده که در آن توسعه‌دهندگان، ماینرها و اعتبارسنج‌ها می‌توانند به‌صورت همتا به همتا همکاری کنند. از طریق مدل ترکیبی کارشناسان غیرمتمرکز (MoE) و ساختار شبکه عصبی جهانی، بیتنسور نه‌تنها سرعت نوآوری را افزایش می‌دهد، بلکه هوش مصنوعی را به یک کالای عمومی و قابل دسترس برای همه تبدیل می‌کند. با وجود چالش‌های پیش رو، مانند نیاز به منابع محاسباتی و رقابت با غول‌های فناوری، بیتنسور پتانسیل بالایی برای بازتعریف آینده هوش مصنوعی دارد. آیا این پروژه می‌تواند به پیشرو صنعت تبدیل شود؟ نظر شما چیست؟
 

سوالات متداول

بیتنسور چیست؟

بیتنسور یک پلتفرم غیرمتمرکز است که با ترکیب بلاکچین و هوش مصنوعی، توسعه و اشتراک‌گذاری مدل‌های یادگیری ماشین را به‌صورت متن‌باز تسهیل می‌کند.
 

توکن TAO چه کاربردی دارد؟

TAO برای پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان، پرداخت هزینه خدمات هوش مصنوعی و حاکمیت غیرمتمرکز در شبکه بیتنسور استفاده می‌شود.
 

توکن TAO در کدام کیف پول ذخیره می‌شود؟

TAO در کیف پول‌های سازگار با پولکادات، مانند Polkadot JS، قابل ذخیره و مدیریت است.
 

زیرشبکه‌های بیتنسور چه هستند؟

زیرشبکه‌ها بخش‌های تخصصی شبکه بیتنسور هستند که بر حوزه‌های خاص مانند پردازش داده متمرکز بوده و همکاری ماینرها و اعتبارسنج‌ها را سازمان‌دهی می‌کنند.
 

بیتنسور چگونه با شرکت‌های بزرگ فناوری رقابت می‌کند؟

بیتنسور با ارائه شبکه‌ای غیرمتمرکز و بهینه، دسترسی به منابع هوش مصنوعی را دموکراتیک کرده و نوآوری را برای همه ممکن می‌سازد.