مقدمه

در دنیای مدرن امروز، جایی که تراکنش‌های مالی به سرعت نور و در مقیاس جهانی انجام می‌شوند، نام‌هایی وجود دارند که فراتر از یک ابزار پرداخت، به نمادی از سهولت، امنیت و دسترسی جهانی تبدیل شده‌اند. مسترکارت (Mastercard)، یکی از این نام‌های شناخته‌شده است که با لوگوی دایره‌ای قرمز و زرد خود، در کیف پول میلیون‌ها نفر در سراسر جهان جا خوش کرده است. این شرکت چندملیتی فناوری مالی، نه تنها یک صادرکننده کارت اعتباری یا دبیت نیست، بلکه یک شبکه قدرتمند برای پردازش تراکنش‌های مالی است که بانک‌ها، بازرگانان و مصرف‌کنندگان را به یکدیگر متصل می‌کند. از خرید آنلاین یک محصول در فروشگاهی در آن سوی دنیا تا پرداخت هزینه‌های روزمره، مسترکارت به عنوان ستون فقرات اقتصاد دیجیتال عمل می‌کند.
اما داستان مسترکارت تنها به تراکنش‌های مالی محدود نمی‌شود؛ این شرکت با نوآوری‌های مداوم در حوزه‌هایی مانند فناوری‌های پرداخت بدون تماس (Contactless Payment)، امنیت سایبری و بلاکچین، در حال شکل‌دهی به آینده‌ی پرداخت‌ها است. با این حال، همانند هر ابر شرکت بزرگ دیگری، مسترکارت نیز با چالش‌ها، رقابت‌های شدید و حواشی مختلفی روبرو بوده است. از رقابت با ویزا (Visa) و امریکن اکسپرس (American Express) گرفته تا مسائل مربوط به کارمزدها و حریم خصوصی داده‌ها، تمام این موارد بخشی از تاریخچه پیچیده و چندوجهی این شرکت را تشکیل می‌دهند. این مقاله با هدف ارائه یک تصویر جامع و دقیق از شرکت مسترکارت، از زمان تأسیس آن در قرن بیستم تا جایگاه کنونی‌اش به عنوان یک رهبر در صنعت فناوری مالی، تدوین شده است. در ادامه، به بررسی تاریخچه، پروژه‌ها، محصولات کلیدی، بنیان‌گذاران، و همچنین چالش‌ها و حواشی مرتبط با این شرکت خواهیم پرداخت تا خوانندگان بتوانند با یکی از مهم‌ترین بازیگران دنیای مالی آشنا شوند.

 

آشنایی با شرکت مسترکارت

شرکت مسترکارت (Mastercard Incorporated)، یک شرکت چندملیتی فناوری مالی است که مقر اصلی آن در پرچیس، نیویورک قرار دارد. این شرکت که در سال ۱۹۶۶ با نام Interbank Card Association (ICA) تأسیس شد، به مرور زمان به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های پردازش پرداخت در جهان تبدیل شد. مسترکارت یک بانک نیست و کارت‌های اعتباری و دبیت را صادر نمی‌کند. در عوض، این شرکت به عنوان یک واسطه بین بانک‌های صادرکننده (issuing banks) و بانک‌های پذیرنده (acquiring banks) عمل می‌کند و پردازش و تأیید تراکنش‌های مالی را در یک شبکه جهانی امن تسهیل می‌سازد.
فعالیت‌های مسترکارت بر سه حوزه اصلی متمرکز است: پردازش پرداخت‌ها، ارائه خدمات مالی و فناوری‌های نوآورانه. این شرکت با ارائه محصولاتی مانند کارت‌های اعتباری، دبیت و پیش‌پرداخت (prepaid)، به مصرف‌کنندگان امکان می‌دهد تا به راحتی و با امنیت بالا خرید کنند. علاوه بر این، مسترکارت با توسعه راه‌حل‌هایی مانند پرداخت‌های بدون تماس (Contactless)، کیف پول‌های دیجیتال و پرداخت‌های موبایلی، در حال پاسخگویی به نیازهای نسل جدید مصرف‌کنندگان است. از لحاظ اقتصادی، مسترکارت با بیش از ۲۱,۰۰۰ کارمند و حضور در بیش از ۲۱۰ کشور و منطقه، نقش حیاتی در تسهیل تجارت جهانی و اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کند.

 

تاریخچه شرکت مسترکارت

تاریخچه مسترکارت داستانی از اتحاد بانک‌ها، رقابت با بزرگان و تطبیق با تغییرات سریع فناوری است. این داستان از دهه ۱۹۶۰ آغاز شد و تا امروز ادامه دارد.
 

شکل‌گیری و دوران اولیه (۱۹۶۶-۱۹۷۹)

در اواسط دهه ۱۹۶۰، صنعت بانکداری آمریکا با چالش بزرگی روبرو بود. ویزا (Visa) که در آن زمان BankAmericard نام داشت، با حمایت بانک آف آمریکا (Bank of America) در حال تسلط بر بازار کارت‌های اعتباری بود. در پاسخ به این انحصار، گروهی از بانک‌های منطقه‌ای کالیفرنیا، به رهبری United California Bank، تصمیم گرفتند یک انجمن برای رقابت با BankAmericard تشکیل دهند. این انجمن در سال ۱۹۶۶ با نام Interbank Card Association (ICA) تأسیس شد. هدف اصلی ICA ایجاد یک سیستم یکپارچه برای پردازش تراکنش‌های کارت اعتباری بود تا بانک‌های عضو بتوانند با شبکه‌ی بزرگ BankAmericard رقابت کنند. در سال ۱۹۶۸، ICA با یوروکارد (Eurocard)، یک شبکه پرداخت اروپایی، همکاری کرد تا دسترسی جهانی خود را گسترش دهد و به این ترتیب، پایه‌های یک شبکه بین‌المللی پرداخت را بنا نهاد.
در سال ۱۹۷۹، ICA برای تقویت برند و شناسایی جهانی، نام خود را به MasterCard International تغییر داد. این تغییر نام با لوگوی جدید دایره‌ای شکل که نماد دو دایره قرمز و زرد بود، همراه شد. این لوگو به سرعت به یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای پرداخت در جهان تبدیل شد و تصویری از یک شبکه جهانی و قابل اعتماد را در ذهن مصرف‌کنندگان تداعی کرد.
 

دوران رشد و رقابت (۱۹۸۰-۲۰۰۰)

دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ دوران رشد چشمگیر مسترکارت بود. این شرکت با رقابت شدید با ویزا، بر روی نوآوری و گسترش شبکه‌ی خود تمرکز کرد. در این دوران، مسترکارت خدمات جدیدی مانند کارت‌های دبیت (MasterCard Debit) را معرفی کرد که به مصرف‌کنندگان امکان می‌دادند تا مستقیماً از حساب بانکی خود خرید کنند. این حرکت، سهم بازار مسترکارت را به شدت افزایش داد و آن را به یک رقیب جدی برای ویزا تبدیل کرد. در این دوران، مسترکارت همچنین به بازار پرداخت‌های الکترونیکی و تجارت الکترونیک وارد شد و با ارائه راه‌حل‌های امن برای خرید آنلاین، جایگاه خود را در دنیای دیجیتال تثبیت کرد.
در سال ۱۹۹۱، مسترکارت یک سازمان جدید به نام Maestro را برای کارت‌های دبیت آنلاین تأسیس کرد. این اقدام به مسترکارت اجازه داد تا در بازار پررونق کارت‌های دبیت نیز سهم بیشتری کسب کند و به عنوان یک بازیگر اصلی در این حوزه شناخته شود.
 

گذار به شرکت سهامی عام و نوآوری‌های مدرن (۲۰۰۰-تاکنون)

در سال ۲۰۰۶، مسترکارت از یک سازمان تعاونی متعلق به بانک‌ها به یک شرکت سهامی عام (public company) تبدیل شد و سهام آن در بورس اوراق بهادار نیویورک با نماد MA عرضه شد. این تغییر ساختار به مسترکارت امکان داد تا سرمایه بیشتری جذب کند و استقلال بیشتری در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک داشته باشد. پس از این اقدام، تمرکز مسترکارت به سمت نوآوری‌های فناورانه معطوف شد.
در سال‌های اخیر، مسترکارت با سرمایه‌گذاری‌های سنگین در فناوری‌های جدید مانند پرداخت‌های بدون تماس (Tap to Pay)، احراز هویت بیومتریک و هوش مصنوعی، در حال بازتعریف صنعت پرداخت است. این شرکت همچنین در حال بررسی کاربردهای بلاکچین در پرداخت‌ها و بهبود امنیت تراکنش‌ها است. علاوه بر این، مسترکارت با خرید شرکت‌هایی مانند NuData Security و Brighterion، توانایی‌های خود را در زمینه امنیت سایبری و پیشگیری از کلاهبرداری تقویت کرده است.

 

پروژه‌ها و محصولات شرکت مسترکارت

سبد محصولات و خدمات مسترکارت بسیار گسترده است و فراتر از کارت‌های اعتباری و دبیت سنتی می‌رود. این شرکت با توسعه راه‌حل‌های نوآورانه، در حال شکل‌دهی به آینده‌ی پرداخت‌ها است.
 

محصولات پرداخت سنتی و نوین

کارت‌های اعتباری و دبیت مسترکارت: این کارت‌ها، که توسط بانک‌های مختلف در سراسر جهان صادر می‌شوند، هسته اصلی کسب‌وکار مسترکارت را تشکیل می‌دهند. این کارت‌ها به مصرف‌کنندگان امکان می‌دهند تا در میلیون‌ها مکان در سراسر جهان خرید کنند. مسترکارت انواع مختلفی از این کارت‌ها را برای نیازهای متفاوت، از کارت‌های استاندارد تا کارت‌های پلاتینیوم و جهانی (World and World Elite) با مزایای ویژه، ارائه می‌دهد.
کیف پول‌های دیجیتال و پرداخت موبایلی: مسترکارت با همکاری با شرکت‌های بزرگ فناوری مانند اپل (Apple)، گوگل (Google) و سامسونگ (Samsung)، راه‌حل‌های پرداخت موبایلی را توسعه داده است. با استفاده از Apple Pay، Google Pay یا Samsung Pay، کاربران می‌توانند به راحتی با تلفن همراه خود و با استفاده از کارت مسترکارت خود پرداخت‌های امن و بدون تماس انجام دهند.
 

امنیت و نوآوری‌های فناورانه

فناوری‌های بدون تماس (Contactless): مسترکارت یکی از پیشگامان در توسعه و ترویج فناوری‌های پرداخت بدون تماس است. این فناوری به کاربران امکان می‌دهد تا با نزدیک کردن کارت یا تلفن همراه خود به دستگاه کارتخوان، پرداخت را به سرعت و بدون نیاز به وارد کردن پین یا امضا انجام دهند. این راه‌حل به ویژه در دوران پس از همه‌گیری کرونا محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
Mastercard Identity Check: این سرویس، یک راه‌حل امنیتی پیشرفته است که از احراز هویت بیومتریک مانند اثر انگشت یا تشخیص چهره برای تأیید هویت کاربر در تراکنش‌های آنلاین استفاده می‌کند. این فناوری به طور قابل توجهی امنیت خرید آنلاین را افزایش داده و از کلاهبرداری جلوگیری می‌کند.
 

خدمات اضافی و راه‌حل‌های سازمانی

خدمات داده و تحلیل: مسترکارت با استفاده از داده‌های عظیم تراکنش‌ها، خدمات ارزشمندی را به کسب‌وکارها و بانک‌ها ارائه می‌دهد. این خدمات شامل تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان، پیش‌بینی روندهای بازار و بهینه‌سازی استراتژی‌های بازاریابی است.
Mastercard Send: این پلتفرم، یک سرویس پرداخت سریع و امن است که به کسب‌وکارها و دولت‌ها امکان می‌دهد تا پرداخت‌های بین‌المللی را به صورت آنی انجام دهند، مانند ارسال پول به حساب‌های بانکی یا کیف پول‌های موبایلی در سراسر جهان.

 

بنیان‌گذاران شرکت مسترکارت

مسترکارت برخلاف بسیاری از شرکت‌های فناوری که توسط یک یا چند نفر بنیان‌گذار مشخص تأسیس شده‌اند، توسط یک کنسرسیوم از بانک‌ها بنیان‌گذاری شد. این شرکت در ابتدا به عنوان یک انجمن غیرانتفاعی برای ارائه خدمات به بانک‌های عضو خود فعالیت می‌کرد و هیچ بنیان‌گذار فردی ندارد. با این حال، در طول تاریخ خود، چهره‌های کلیدی در مدیریت و رهبری آن نقش مهمی در موفقیت و توسعه آن ایفا کرده‌اند.
 

ساموئل سی. مک‌دونالد (Samuel C. McDonald)

ساموئل سی. مک‌دونالد، به عنوان یکی از مدیران ارشد بانک‌های بنیان‌گذار، نقشی حیاتی در تأسیس Interbank Card Association (ICA) ایفا کرد. او یکی از اولین رهبران این کنسرسیوم بود که هدف آن ایجاد یک سیستم پرداخت مشترک برای رقابت با BankAmericard بود. تلاش‌های او در هماهنگی بین بانک‌ها و تعریف استانداردهای اولیه برای شبکه، پایه‌های اولیه مسترکارت را بنا نهاد.
 

جان جی. فدریک (John G. Federick)

جان جی. فدریک نیز یکی از مدیران تأثیرگذار در تاریخ اولیه مسترکارت بود. او به عنوان اولین مدیرعامل این سازمان، مسئول رشد و توسعه شبکه در سال‌های اولیه بود. فدریک در طول دوره مدیریت خود، بر جذب بانک‌های جدید و گسترش همکاری‌های بین‌المللی تأکید داشت که در نهایت به اتحاد با یوروکارد و تبدیل مسترکارت به یک شبکه جهانی منجر شد.
 

مدیران مدرن

پس از تبدیل شدن به شرکت سهامی عام، رهبران جدیدی مانند آجی بانگا (Ajay Banga) به عنوان مدیرعامل، نقش مهمی در تغییر استراتژی و تمرکز مسترکارت بر نوآوری و فناوری ایفا کردند. بانگا که از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ مدیرعامل بود، مسترکارت را از یک شرکت پردازش پرداخت سنتی به یک شرکت پیشرو در زمینه فناوری مالی (Fintech) تبدیل کرد. او با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید مانند امنیت سایبری و بلاکچین، مسترکارت را در رقابت با شرکت‌های نوظهور حفظ کرد.

 

چالش‌ها و حواشی شرکت مسترکارت

با وجود موفقیت‌های بزرگ، مسترکارت در طول تاریخ خود با چالش‌ها، انتقادها و حواشی مختلفی روبرو بوده است. این موارد اغلب مربوط به مسائل حقوقی، کارمزدها و رقابت‌های شدید بوده‌اند.
 

کارمزدهای بالا و پرونده‌های حقوقی

یکی از بزرگ‌ترین انتقادات به مسترکارت و رقیب اصلی‌اش ویزا، مربوط به کارمزدهای مبادله (interchange fees) است. این کارمزدها، که برای هر تراکنش پرداخت می‌شوند، به عنوان هزینه‌ای برای بازرگانان و در نهایت مصرف‌کنندگان در نظر گرفته می‌شوند. در بسیاری از کشورها، نهادهای نظارتی و بازرگانان مسترکارت را به سوءاستفاده از موقعیت خود و تعیین کارمزدهای بالا متهم کرده‌اند. این موضوع منجر به پرونده‌های حقوقی و تحقیقات متعددی در اتحادیه اروپا و آمریکا شده است. در سال ۲۰۱۹، مسترکارت مجبور به پرداخت جریمه‌ای سنگین در اتحادیه اروپا به دلیل محدود کردن رقابت شد.
 

رقابت با شرکت‌های نوظهور

با ظهور فناوری‌های جدید مانند پرداخت‌های موبایلی، کیف پول‌های دیجیتال و بلاکچین، رقبای جدیدی وارد بازار شده‌اند. شرکت‌هایی مانند پی‌پل (PayPal)، استرایپ (Stripe) و حتی بانک‌های بزرگ که سیستم‌های پرداخت اختصاصی خود را توسعه می‌دهند، مسترکارت را به چالش کشیده‌اند. این شرکت برای حفظ جایگاه خود، مجبور به سرمایه‌گذاری‌های سنگین در فناوری و خرید استارت‌آپ‌های نوآورانه بوده است. رقابت با این شرکت‌ها و همچنین با رقیب سنتی خود، ویزا، همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مسترکارت است.
 

حریم خصوصی و امنیت داده‌ها

با توجه به اینکه مسترکارت حجم عظیمی از داده‌های تراکنش‌های مالی را پردازش می‌کند، مسئله حریم خصوصی و امنیت داده‌ها همواره یک نگرانی بزرگ بوده است. این شرکت برای جلوگیری از کلاهبرداری و نقض داده‌ها، میلیاردها دلار در فناوری‌های امنیتی سرمایه‌گذاری کرده است. با این حال، هرگونه رخنه امنیتی می‌تواند به اعتبار این شرکت آسیب جدی وارد کند. مسترکارت به طور مداوم در حال به‌روزرسانی سیستم‌های خود برای مقابله با تهدیدات سایبری جدید است.

 

نتیجه‌گیری

شرکت مسترکارت، با بیش از نیم قرن سابقه، از یک انجمن کوچک بانکی به یک شبکه قدرتمند و جهانی برای پردازش پرداخت‌ها تبدیل شده است. این شرکت با نوآوری‌های مداوم در حوزه‌هایی مانند فناوری‌های بدون تماس، امنیت سایبری و کیف پول‌های دیجیتال، نقشی حیاتی در تسهیل تجارت و اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کند. مسترکارت با اتصال بانک‌ها، بازرگانان و مصرف‌کنندگان در سراسر جهان، به عنوان یک ستون فقرات در صنعت فناوری مالی عمل می‌کند.
با این حال، همانند هر شرکت بزرگ دیگری، مسترکارت نیز با چالش‌هایی مانند انتقادات در مورد کارمزدها و رقابت‌های شدید با شرکت‌های نوظهور روبرو بوده است. این چالش‌ها نشان می‌دهند که موفقیت در این صنعت تنها به نوآوری‌های فناورانه بستگی ندارد، بلکه نیازمند مدیریت هوشمندانه مسائل حقوقی و اجتماعی نیز هست. در نهایت، داستان مسترکارت، داستانی از تلاش برای ایجاد یک سیستم پرداخت جهانی، مقابله با رقابت و تطبیق با دنیایی است که به سرعت در حال تغییر است. این شرکت همچنان در حال شکل‌دهی به آینده‌ی پرداخت‌ها و تعریف مجدد نحوه تعامل ما با پول است.