مقدمه

با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و فراگیر شدن دنیای دیجیتال، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین در تمامی ابعاد زندگی انسان‌ها غیرقابل انکار است. در این میان، متا (Meta) به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین بازیگران این عرصه، در مرکز توجه قرار دارد. شاید برای بسیاری از افراد، این شرکت هنوز هم با نام فیسبوک (Facebook) شناخته شود، اما تغییر برند آن به «متا» در واقع نمادی از یک تغییر اساسی در جهت‌گیری و چشم‌انداز آینده‌اش است. متا که به رهبری مارک زاکربرگ فعالیت می‌کند، به دنبال ساخت دنیای جدیدی است که فراتر از پلتفرم‌های اجتماعی امروزی رفته و به متاورس (Metaverse) و تجربیات دیجیتال نوین می‌پردازد.
در کنار موفقیت‌هایی که این شرکت در ارائه پلتفرم‌های محبوب همچون فیسبوک، اینستاگرام و واتس‌اپ به دست آورده، متا با چالش‌های بسیاری در زمینه‌های حریم خصوصی، امنیت داده‌ها و نظارت بر محتوای آنلاین مواجه است. در این مقاله قصد داریم به بررسی چگونگی تحول متا، برنامه‌های آینده این غول فناوری در دنیای متاورس، و مشکلاتی که همچنان در این مسیر با آن‌ها روبروست، بپردازیم. با ما همراه باشید تا نگاهی عمیق‌تر به این شرکت و آینده‌اش داشته باشیم.

 

تاریخچه شرکت متا

آغاز داستان متا به سال 2004 برمی‌گرده، زمانی که مارک زاکربرگ در دوران تحصیلش در دانشگاه هاروارد، فیسبوک رو راه‌اندازی کرد. اون موقع فیسبوک تنها برای دانشجویان هاروارد در دسترس بود، ولی خیلی زود گسترش پیدا کرد و از دانشگاه‌های دیگه به سایر نقاط دنیا رسید. تا سال 2012، فیسبوک به یک نیروی بزرگ تبدیل شده بود و با ورود به بازار بورس، ارزش زیادی پیدا کرد و به یکی از ارزشمندترین شرکت‌ها تبدیل شد. در این مسیر، فیسبوک ویژگی‌های جدیدی اضافه کرد که از جمله‌اش می‌تونیم به اشتراک‌گذاری تصاویر و ویدیوها اشاره کنیم.
فیسبوک به رشد خودش محدود نشد و شروع به خرید سایر پلتفرم‌های مطرح کرد. به عنوان مثال، در سال 2012 اینستاگرام رو خرید و در سال 2014 هم واتس‌اپ رو به مجموعه‌ش اضافه کرد. این خریدها به فیسبوک کمک کردن که وارد حوزه‌های جدیدی بشه و ارتباطات و تعاملات آنلاین رو متنوع‌تر کنه. اما همیشه هم مسیر صاف نبوده و فیسبوک با انتقاداتی روبه‌رو شده، به خصوص در زمینه مدیریت داده‌ها و حریم خصوصی. یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌ها در تاریخ این شرکت، موضوع کمبریج آنالیستیکا بود که در سال 2018 بحث‌های زیادی رو به راه انداخت.
در نهایت، در سال 2021، فیسبوک تصمیم گرفت برند خودش رو به متا تغییر بده. این تغییر به معنی حرکت به سوی دنیای متاورس و تلاش برای شکل دادن به آینده دیجیتال بود، جایی که کاربران می‌تونن تجربه‌های نوآورانه‌ای داشته باشن. تاریخچه متا نشان‌دهنده یک سفر تحول‌گرایانه است که از یک شبکه اجتماعی ساده شروع شد و به یکی از پیشروترین شرکت‌های فناوری تبدیل شد.

پروژه‌ها و محصولات متا

متا به عنوان یک غول فناوری، مجموعه‌ای از خدمات و محصولات ارائه می‌ده که هر کدوم تجربه‌های جدیدی در دنیای دیجیتال برای کاربران ایجاد می‌کنه. حالا بیاید نگاهی به مهم‌ترین این محصولات و خدمات بندازیم:
 

فیسبوک (Facebook)

فیسبوک، شناخته‌شده‌ترین پلتفرم متا، یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های اجتماعی در سطح جهانه که میلیون‌ها کاربر داره. این شبکه اجتماعی به افراد این امکان رو می‌ده که با دوستان و آشنایان‌شون در ارتباط باشن، مطالب مختلفی مثل تصاویر و ویدیوها رو به اشتراک بذارند و حتی در رویدادهای مختلف شرکت کنن. همچنین، فیسبوک فرصت‌هایی برای برندها فراهم کرده تا بتونن بازاریابی کنن و مشتری‌های خودشون رو پیدا کنن.
 

اینستاگرام (Instagram)

اینستاگرام همونطور که می‌دونیم به یک پلتفرم فوق‌العاده محبوب برای اشتراک‌گذاری عکس و ویدیو تبدیل شده. این اپلیکیشن به کاربران امکان می‌ده تا از استوری‌ها و رییلز برای به اشتراک گذاشتن لحظات خود استفاده کنن. اینستاگرام هم به برندها کمک می‌کنه تا محصولاتشون رو معرفی کنن و با فالوئرهاشون ارتباط نزدیک‌تری برقرار کنن.
 

واتس‌اپ (WhatsApp)

واتس‌اپ یکی از پرکاربردترین اپلیکیشن‌های پیام‌رسانه که به کاربران این امکان رو می‌ده که به صورت رایگان پیام‌های متنی، صوتی و تصویری ارسال کنن. این اپلیکیشن نه تنها در بین کاربران عمومی بلکه در میان کسب‌وکارها هم محبوبه، چون علاوه بر چت، قابلیت تماس صوتی و ویدئویی هم داره.

تردز (Threads)

تردز یکی از جدیدترین محصولات متا است که به عنوان یک اپلیکیشن شبکه اجتماعی معرفی شده و در تلاش است تا به رقیب x تبدیل شود. این اپلیکیشن به کاربران این امکان را می‌دهد که به صورت سریع و آسان پیام‌های متنی کوتاه منتشر کرده و با دیگران در زمینه‌های مختلف ارتباط برقرار کنند. تردز علاوه بر ارائه یک تجربه کاربری ساده و آسان، به برندها و کسب‌وکارها این فرصت را می‌دهد تا با مخاطبین خود تعامل بیشتری داشته باشند و از پلتفرم برای تبلیغات و بازاریابی استفاده کنند.

مسنجر (Messenger)

مسنجر به عنوان اپلیکیشن مستقل فیسبوک، به کاربران این امکان رو می‌ده که از طریق فیسبوک با دوستانشون در ارتباط باشن. این اپلیکیشن قابلیت‌های زیادی مثل ارسال استیکر، GIF و ویدیوهای زنده رو به کاربران ارائه می‌ده و محیطی جذاب برای چت کردن در گروه‌های بزرگ ایجاد کرده.
 

واقعیت مجازی (Oculus)

متا وارد دنیای واقعیت مجازی هم شده و با خرید شرکت Oculus، هدست‌های واقعیت مجازی رو به بازار معرفی کرده. محصولات Oculus Quest و Quest 2 از محبوب‌ترین این هدست‌ها هستن که کاربران رو وارد دنیای جدید و سه‌بعدی می‌کنن. این تکنولوژی علاوه بر سرگرمی و بازی، به عنوان ابزاری برای آموزش و ارتباطات اجتماعی هم کاربرد داره.
 

متاورس (Metaverse)

متا برای ایجاد یک دنیای دیجیتال جدید و واقعیت مجازی به نام متاورس در حال سرمایه‌گذاری گسترده است. متاورس به کاربران این امکان رو می‌ده که در یک فضای مجازی با همدیگه تعامل کنن، بازی کنن، رویدادهای مختلف رو تجربه کنن و حتی خرید و فروش انجام بدن. این ایده که آینده اینترنت رو شکل می‌ده، به نظر می‌رسه در آینده نزدیک به بخش مهمی از زندگی آنلاین تبدیل بشه.
محصولات و خدمات متا نه تنها برای ارتباطات فردی، بلکه برای رشد و پیشرفت کسب‌وکارها هم فرصت‌های جدیدی ایجاد می‌کنن. با توجه به حرکت این شرکت به سوی دنیای متاورس، انتظار میره که این خدمات و محصولات در آینده‌ای نه‌چندان دور به تکامل بیشتری دست پیدا کنن.

مدل هوش مصنوعی پیشرفته متا (LLaMA)

LLaMA (Large Language Model Meta AI) یکی از پیشرفت‌های برجسته متا در زمینه هوش مصنوعی است. این مدل زبان بزرگ که با هدف ایجاد سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته و با کیفیت طراحی شده، به کسب‌وکارها و توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که از آن برای تجزیه و تحلیل داده‌های متنی، تولید محتوا و درک عمیق‌تر زبان انسانی استفاده کنند. LLaMA به شکلی منحصر به فرد برای تعامل طبیعی و بهبود تجربه کاربران طراحی شده و از مهم‌ترین محصولات تحقیقاتی متا در زمینه AI به شمار می‌آید.

 

چالش‌هاو حواشی شرکت متا

اگرچه متاورس امکانات بسیاری به همراه دارد، اما چالش‌هایی نیز برای آن وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.

حریم خصوصی و امنیت​​​​​

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، حفظ امنیت داده‌ها و حریم خصوصی کاربران است. متا باید تدابیری بیندیشد تا از اطلاعات کاربران به‌طور صحیح محافظت شود و سوءاستفاده‌ای از آن‌ها صورت نگیرد.

پیشرفت‌های فناوری و زیرساخت‌ها

برای تحقق متاورس، نیاز به تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری داریم، از جمله اینترنت با سرعت بالا، دستگاه‌های VR و AR و نرم‌افزارهای کارآمد. تجربه کاربری در این محیط باید به‌گونه‌ای باشد که همه چیز روان و لذت‌بخش باشد.
 

نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی

یکی از بزرگ‌ترین مسائل درباره متا، نحوه‌ی جمع‌آوری و استفاده از داده‌های کاربران است. متا به‌طور گسترده اطلاعات شخصی کاربرانش را جمع‌آوری می‌کند و بسیاری از افراد از نحوه استفاده از این اطلاعات بی‌خبرند که موجب بی‌اعتمادی می‌شود. یکی از رسوایی‌های بزرگ این شرکت، ماجرای کمبریج آنالیستیکا بود که در سال ۲۰۱۸ سر و صدای زیادی به پا کرد.
 

ماجرای کمبریج آنالیستیکا

کمبریج آنالیستیکا یک شرکت مشاوره سیاسی بود که از داده‌های کاربران فیسبوک به‌طور غیرقانونی برای شبیه‌سازی پروفایل‌های دقیق رای‌دهندگان استفاده کرد. در سال ۲۰۱۴، این شرکت از یک برنامه روان‌شناختی برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده کرد که در واقع به اطلاعات میلیون‌ها کاربر و دوستانشان دسترسی پیدا می‌کرد. این پروفایل‌ها در کمپین‌های انتخاباتی ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ به‌طور هدفمند برای تبلیغات سیاسی استفاده شد و تأثیر زیادی بر روی نتایج انتخابات داشت.

در آوریل ۲۰۱۸، اطلاعات مربوط به این رسوایی منتشر شد و باعث بروز واکنش‌های تند از سوی کاربران و مقامات شد. این مسئله منجر به تحقیقات گسترده‌ای شد و زاکربرگ، بنیان‌گذار متا، در مقابل سؤالات سختی از مقامات قرار گرفت.
 

نگرانی‌های مربوط به داده‌های کاربران

متا به‌طور عمده از داده‌های کاربران برای هدف‌گذاری تبلیغاتی استفاده می‌کند. این موضوع باعث شده است که برخی از کاربران احساس کنند که اطلاعات شخصی آن‌ها به‌طور نادرست یا بیش از حد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

محتوای مضر و سوءاستفاده از پلتفرم‌ها

متا در برابر انتشار محتوای مضر و اطلاعات نادرست در پلتفرم‌هایش انتقادهای زیادی را متحمل شده است. این موضوعات به‌ویژه در زمان‌های بحرانی همچون انتخابات یا بحران‌های اجتماعی بیشتر از همیشه به چالش کشیده می‌شود.
 

شفافیت و پاسخگویی

عدم شفافیت در سیاست‌های متا یکی از موضوعاتی است که کاربران و محققان زیادی آن را مورد انتقاد قرار داده‌اند. اگرچه متا در تلاش است تا این مشکل را حل کند، هنوز هم در این زمینه بهبودی نیاز دارد.
 

تاثیرات منفی بر سلامت روان

مطالعات نشان داده است که استفاده طولانی‌مدت از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت روانی کاربران داشته باشد، که این مسئله باعث شده برخی از منتقدان خواستار مسئولیت بیشتر متا در قبال تأثیرات اجتماعی محصولاتش شوند.

 

برنامه های آینده شرکت متا

متا برنامه‌های بزرگی برای آینده در نظر گرفته است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

تجربیات اجتماعی جدید

متا قصد دارد فضایی را فراهم کند که در آن کاربران بتوانند به سادگی با یکدیگر ملاقات کنند. به عنوان مثال، شما می‌توانید در یک کنسرت مجازی شرکت کنید، یا در یک بازی آنلاین تیمی به رقابت بپردازید. حتی ممکن است بتوانید جشن‌های مجازی برگزار کنید و لحظات خود را با دوستانتان به اشتراک بگذارید!

فرصت‌های اقتصادی جدید

در دنیای متاورس، متا به دنبال ایجاد یک سیستم اقتصادی کامل است. این بدان معناست که کاربران قادر خواهند بود در این فضا خرید و فروش کنند، از جمله خرید لباس‌های مجازی برای آواتار خود یا شرکت در رویدادهای آنلاین و تهیه بلیط برای آن‌ها.

فضاهای آموزشی و کاری

متاورس همچنین به کاربران فرصت‌های جدیدی برای یادگیری و کار به‌طور مجازی می‌دهد. تصور کنید در یک کلاس درس مجازی هستید، می‌توانید با معلم خود و دیگر همکلاسی‌ها به‌صورت زنده تعامل داشته باشید، یا به محیطی مجازی بروید و به‌طور مشترک پروژه‌های کاری انجام دهید.

شفاف‌سازی و بهبود مدیریت داده‌ها

متا همچنین در تلاش است تا شفافیت بیشتری در زمینه‌ی جمع‌آوری و استفاده از داده‌ها ایجاد کند. برای این منظور، این شرکت گزارش‌های دقیق‌تری منتشر می‌کند که توضیح می‌دهند چطور داده‌ها را مدیریت می‌کند و چه تدابیری برای حفظ حریم خصوصی کاربران اتخاذ کرده است. به علاوه، متا از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای شناسایی و حذف محتوای مضر و نادرست استفاده می‌کند. این شرکت همچنین از تیم‌های انسانی برای نظارت بیشتر بر محتوای پلتفرم‌هایش بهره می‌برد تا بتواند هرگونه محتوای مضر را سریع‌تر شناسایی و حذف کند.
 

همکاری با نهادهای نظارتی و آموزشی کاربران

متا همچنین در راستای تقویت امنیت داده‌ها، به همکاری با نهادهای دولتی و نظارتی توجه ویژه‌ای داشته است و تلاش می‌کند تا قوانین جدیدی برای حفاظت از اطلاعات شخصی تدوین کند. این شرکت همچنین برنامه‌های آموزشی متنوعی برای کاربران خود طراحی کرده که به آن‌ها کمک می‌کند تا درباره حریم خصوصی و امنیت اطلاعات‌شان آگاهی بیشتری پیدا کنند. این برنامه‌ها شامل راهنمایی‌هایی برای استفاده امن‌تر از پلتفرم‌ها می‌باشد. با این تلاش‌ها، متا سعی دارد تا فضای امن‌تری را برای کاربران فراهم کند و اعتماد دوباره آن‌ها را جلب نماید.
 

سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی 

متا با سرمایه‌گذاری گسترده در هوش مصنوعی، به یکی از پیشگامان این حوزه تبدیل شده و از فناوری‌های پیشرفته برای بهبود تجربه کاربری در پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک و اینستاگرام استفاده می‌کند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی متا محتوای مضر، خشونت‌آمیز یا نادرست را به‌صورت خودکار شناسایی و حذف می‌کنند. پروژه کلیدی متا، مدل زبانی بزرگ LLaMA است که در فوریه ۲۰۲۳ معرفی شد. LLaMA، با نسخه‌هایی از ۷ تا ۶۵ میلیارد پارامتر، برای پردازش و تولید زبان طبیعی طراحی شده و با مدل‌هایی مانند GPT و PaLM رقابت می‌کند. این مدل منبع باز، مقیاس‌پذیر و کارآمد است و در حوزه‌هایی مانند تولید متن، ترجمه، تحلیل داده و مکالمات انسانی کاربرد دارد. متا با تمرکز بر امنیت و اخلاق، LLaMA را به‌گونه‌ای توسعه داده که از تولید محتوای مضر جلوگیری کند، و آن را به ابزاری قدرتمند برای توسعه‌دهندگان و محققان تبدیل کرده است.

سرمایه‌گذاری گسترده متا در متاورس

متاورس فضایی دیجیتال و سه‌بعدی است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا با بهره‌گیری از فناوری‌هایی همچون واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، تعاملات جذاب و تازه‌ای را تجربه کنند. تصور کنید وارد دنیای مجازی می‌شوید، جایی که می‌توانید با آواتار خود از محیط‌های مختلف بازدید کنید، با دوستانتان صحبت کنید، بازی کنید و حتی خریدهای دیجیتال انجام دهید. این دنیای مجازی چیزی فراتر از آنچه در گوشی یا کامپیوتر مشاهده می‌کنید، بوده و فضایی نوین و شگفت‌انگیز برای تجربه‌های متفاوت به کاربران ارائه می‌دهد.
متا با تمام توان در حال سرمایه‌گذاری در توسعه‌ی متاورس است. مارک زاکربرگ و تیمش اعلام کرده‌اند که میلیاردها دلار برای ساخت زیرساخت‌های این دنیای جدید اختصاص داده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل طراحی نرم‌افزارهای نوآورانه، ایجاد فضاهای مجازی جذاب و تولید ابزارهایی است که به کاربران امکان تعامل راحت‌تر در این دنیای مجازی را فراهم خواهد کرد. متا به دنبال ساخت یک جهان دیجیتال است که در آن کاربران بتوانند به طور واقعی و راحت با هم در ارتباط باشند و در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند.

تحقیقات در زمینه مغز انسان و رابط‌های عصبی

یکی از پروژه‌های بلندپروازانه و هیجان‌انگیز متا در زمینه تحقیق و توسعه، پروژه‌ی رابط‌های مغزی-کامپیوتری (BCI) است. این پروژه هدف دارد تا به انسان‌ها این امکان را بدهد که بدون نیاز به دستگاه‌های فیزیکی مانند صفحه‌کلید، موس، یا حتی کنترلرهای لمسی، به صورت مستقیم و از طریق مغزشان با کامپیوترها و سایر دستگاه‌های دیجیتال ارتباط برقرار کنند. این مفهوم به طور مستقیم به تعامل مغز و ماشین اشاره دارد، که در آن مغز انسان به عنوان رابط ورودی و خروجی برای اطلاعات عمل می‌کند.
در حقیقت، این پروژه می‌تواند به یکی از مهم‌ترین تحولات تکنولوژیکی در تاریخ بشر تبدیل شود و تحولی بنیادین در نحوه‌ی ارتباط انسان‌ها با دنیای دیجیتال ایجاد کند. متا، با توجه به اهداف بلندمدت خود در راستای پیشرفت متاورس، به دنبال این است که این رابط‌های عصبی نه تنها برای کنترل دستگاه‌ها در دنیای واقعی بلکه برای تعاملات در دنیای مجازی نیز به کار گرفته شوند. هدف نهایی این است که انسان‌ها بتوانند به طور طبیعی و بدون نیاز به ابزارهای فیزیکی، در متاورس یا دنیای دیجیتال خود تجربه‌ای کاملاً غوطه‌ور و نوآورانه داشته باشند.
 

آینده رابط‌های مغزی-کامپیوتری

اگر این پروژه به نتیجه برسد، آینده‌ی ارتباط انسان‌ها با تکنولوژی می‌تواند به طور کلی دگرگون شود. تصور کنید که بدون نیاز به صفحه‌کلید، موس، یا حتی لمس گوشی، بتوانید به راحتی و به صورت ذهنی دستورات خود را به کامپیوتر بدهید یا به طور مستقیم در دنیای مجازی متاورس حرکت کنید. علاوه بر این، این نوع تکنولوژی می‌تواند در زمینه‌های پزشکی هم انقلابی به‌وجود آورد. برای مثال، رابط‌های مغزی-کامپیوتری می‌توانند به درمان بیماران مبتلا به اختلالات عصبی کمک کنند یا به افرادی که به دلیل آسیب‌های مغزی از حرکت یا صحبت کردن محروم شده‌اند، این امکان را بدهند که با دنیای بیرون ارتباط برقرار کنند.

نتیجه‌گیری

در نهایت، متاورس به عنوان یک فضای دیجیتال نوین، پتانسیل بالایی برای تغییر و تحول در نحوه‌ی ارتباطات اجتماعی، تجربیات اقتصادی و آموزشی دارد. متا، به عنوان پیشگام این عرصه، سرمایه‌گذاری زیادی در این زمینه انجام داده و با برنامه‌هایی همچون ایجاد تجربیات اجتماعی، ابزارهای اقتصادی و فضای کاری و آموزشی در دنیای مجازی، در تلاش است تا به نوعی مرزهای دنیای دیجیتال و فیزیکی را در هم بشکند. با این حال، چالش‌های حریم خصوصی، امنیت داده‌ها و شفافیت در سیاست‌ها همچنان نگرانی‌های عمده‌ای هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. متا تلاش کرده تا با بهبود سیستم‌های کنترل حریم خصوصی، شفافیت در استفاده از داده‌ها و همکاری با نهادهای نظارتی، اعتماد کاربران را بازسازی کند. در حالی که این تلاش‌ها قدم‌های مثبتی به حساب می‌آیند، آینده‌ی متاورس بستگی به توانایی متا در مقابله با چالش‌ها و ایجاد فضایی امن و دسترس‌پذیر برای همه کاربران دارد. این آینده، با تمام پتانسیل‌ها و چالش‌هایش، می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین تحولات دنیای دیجیتال تبدیل شود.