پروتکل اسنپ‌شات: رأی‌گیری غیرمتمرکز بدون نیاز به پرداخت هزینه تراکنش
پروتکل Snapshot: سیستم رای‌گیری غیرمتمرکز و بدون کارمزد
با پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه تکنولوژی بلاک چین، ابزارهای جدیدی مثل پروتکل Snapshot به دنیای ارزهای دیجیتال آمده‌اند تا فرآیند تصمیم‌گیری را بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های بالای گس ممکن سازند. این سیستم‌ها، با استفاده از فناوری‌های نوین، امکان مشارکت بدون مانع مالی را در اختیار جوامع مختلف می‌گذارند تا آرای خود را به صورت غیرمتمرکز بیان کنند.
در این مقاله، از مزایا، نحوه عملکرد و ویژگی‌های مهم پروتکل اسنپ‌شات به تفصیل توضیح می‌دهیم.
پروتکل Snapshot چیست؟
پروتکل اسنپ‌شات یک سیستم غیرمتمرکز برای رأی‌گیری است که به صورت آفچین (برون‌زنجیره‌ای) عمل می‌کند. این پروتکل به پروژههای مبتنی بر بلاک چین و سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) این امکان را می‌دهد تا بدون پرداخت هزینه‌های تراکنش (گس‌فی) به جمع‌آوری آرای کاربران پرداخته و در نهایت تصمیمات مهم اتخاذ کنند.
اسنپ‌شات با استفاده از شبکه IPFS (InterPlanetary File System)، فرآیند رأی‌گیری را سریع‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر کرده و کاربران می‌توانند با توکن‌های خود در رای‌گیری‌های مختلف مانند تغییرات پروتکل یا توزیع توکن مشارکت کنند. این پروتکل از مدل‌های مختلفی برای رأی‌گیری بهره می‌برد، مانند رأی‌گیری وزنی یا درجه‌دوم.
مزایای استفاده از پروتکل Snapshot
پروتکل اسنپ‌شات به دلیل ویژگی‌های برجسته‌ای مانند رای‌گیری بدون هزینه‌های گس، انعطاف‌پذیری در انتخاب استراتژی‌های رأی‌گیری، و سطح بالای امنیت و شفافیت، تجربه‌ای کارآمد و قابل اعتماد برای کاربران فراهم می‌آورد. در ادامه برخی از این مزایا آورده شده است:
1. رای‌گیری بدون پرداخت هزینه گس
در نسخه‌های ابتدایی اسنپ‌شات، فرآیند رأی‌گیری به صورت آفچین و از طریق امضای پیام‌ها انجام می‌شد، بدون اینکه نیازی به پرداخت هزینه‌های تراکنش باشد. با راه‌اندازی Snapshot X، این قابلیت به طور کامل به زنجیره منتقل شده است، به طوری که کاربران با امضای پیام‌ها می‌توانند رأی دهند بدون آنکه مجبور به پرداخت هزینه گس باشند. این تغییر باعث کاهش هزینه‌های مشارکت و تسهیل ورود کاربران جدید به فرآیندهای حاکمیتی می‌شود.
2. انعطاف‌پذیری در طراحی استراتژی‌های رأی‌گیری
پروتکل اسنپ‌شات این امکان را برای سازمان‌ها فراهم می‌آورد که استراتژی‌های رأی‌گیری خود را متناسب با نیازهای خاص خود تنظیم کنند. به عنوان مثال، سازمان‌های DAO می‌توانند تصمیم بگیرند که قدرت رأی‌دهی بر اساس توکن‌ها، NFTها، یا سایر معیارها محاسبه شود. تاکنون بیش از ۴۰۰ استراتژی مختلف در این زمینه ایجاد شده که قابل استفاده یا تنظیم مجدد بر اساس نیازهای خاص هر پروژه هستند.
3. امنیت و شفافیت بالا
با معرفی Snapshot X و انتقال فرآیند رأی‌گیری به زنجیره، سطح امنیت و شفافیت به طور چشمگیری افزایش یافته است. اسنپ‌شات با استفاده از اثبات‌های ذخیره‌سازی، این امکان را فراهم می‌کند که موجودی توکن‌ها در زنجیره‌های مختلف بررسی و تأیید شود، در حالی که هزینه‌های رأی‌گیری در لایه دوم کاهش یافته است.
نحوه عملکرد پروتکل Snapshot
اسنپ‌شات یک پلتفرم متن‌باز است که به صورت بدون کارمزد، امکان رأی‌گیری برای جوامع مختلف در پروژههای دیفای، DAOها و NFTها را فراهم می‌آورد. در ادامه، مراحل عملکرد این پروتکل به صورت گام به گام توضیح داده می‌شود:
1. ایجاد فضا برای پروژه‌ها
پروژه‌ها یا سازمان‌ها می‌توانند در اسنپ‌شات فضاهایی اختصاصی برای خود ایجاد کنند. این فضا به عنوان صفحه اصلی پروژه در پلتفرم عمل می‌کند. برای ایجاد یک فضا، ابتدا باید یک نام از سرویس ENS اتریوم گرفته شود و سپس آن را به اسنپ‌شات متصل کرد. مدیران پروژه می‌توانند تنظیمات مختلفی همچون استراتژی‌های رأی‌گیری، روش‌های اعتبارسنجی و سیستم‌های رأی‌گیری را برای فضای خود پیکربندی کنند.
2. اتصال کیف پول و مشارکت در رأی‌گیری
کاربران برای مشارکت در رأی‌گیری‌ها باید کیف پول ارز دیجیتال خود را به اسنپ‌شات وصل کنند. پس از اتصال، کاربران می‌توانند پیشنهادات فعال را مشاهده کنند و بر اساس جزئیات مطرح‌شده، رأی خود را ثبت کنند. رأی‌دهی با امضای دیجیتال و بدون نیاز به پرداخت هزینه گس انجام می‌شود. اعتبار رأی هر کاربر به میزان توکن‌های وی در زمان ایجاد پیشنهاد بستگی دارد.
3. ذخیره‌سازی اطلاعات در IPFS
یکی از ویژگی‌های متمایز اسنپ‌شات این است که داده‌های مربوط به پیشنهادات و آرای کاربران در شبکه IPFS ذخیره می‌شود. این سیستم غیرمتمرکز امکان بررسی و تأیید عمومی داده‌ها را فراهم می‌آورد، بدون آنکه نیاز به پرداخت هزینه گس باشد. همچنین، ذخیره‌سازی در IPFS از سانسور جلوگیری کرده و تضمین می‌کند که اطلاعات همواره در دسترس و مقاوم در برابر تغییرات باشند.
انواع روش‌های رای‌گیری در پلتفرم Snapshot
پروتکل اسنپ‌شات به پروژههای غیرمتمرکز این امکان را می‌دهد که با توجه به نیازهای خاص خود از روش‌های مختلفی برای رأی‌گیری استفاده کنند. در ادامه، به توضیح پنج روش رای‌گیری برجسته‌ای که در اسنپ‌شات ارائه شده، می‌پردازیم:
۱. رأی‌گیری تک‌گزینه‌ای
در این نوع رأی‌گیری، هر شخص فقط اجازه دارد یک گزینه را انتخاب کند و قدرت رأی‌دهی وی به طور کامل به همان گزینه اختصاص می‌یابد. این روش برای تصمیم‌گیری‌های ساده و زمانی که باید از میان چند گزینه تنها یک انتخاب صورت گیرد، مناسب است. چون فرآیند رأی‌گیری در این روش سریع و ساده است، نتایج به راحتی تحلیل می‌شوند. البته این روش ممکن است برای تصمیم‌گیری‌های پیچیده‌تر مناسب نباشد. به همین دلیل، این مدل به عنوان یکی از گزینه‌های پیش‌فرض در بسیاری از فضاهای اسنپ‌شات به کار می‌رود.
۲. رأی‌گیری تأییدی
در رأی‌گیری تأییدی، کاربران می‌توانند هر تعداد گزینه‌ای که بخواهند تأیید کنند. هر گزینه تأیید شده توسط کاربر سهمی برابر از قدرت رأی‌دهی او دریافت می‌کند. این روش مناسب برای مواقعی است که می‌خواهیم مشخص کنیم کدام گزینه‌ها در میان جامعه محبوب‌تر هستند. اما ممکن است در مواردی که تنها نیاز به انتخاب یک گزینه برتر داریم، نتایج این نوع رأی‌گیری کمی مبهم و غیرقطعی باشد.
۳. رأی‌گیری درجه‌دوم (Quadratic Voting)
در این نوع رأی‌گیری، کاربران می‌توانند قدرت رأی خود را بر اساس شدت ترجیحاتشان توزیع کنند. هزینه هر رأی اضافی به صورت درجه‌دوم افزایش می‌یابد. یعنی اگر کسی بخواهد ۲ رأی به یک گزینه اختصاص دهد، باید ۴ واحد از قدرت رأی خود را مصرف کند. این روش به کاربر اجازه می‌دهد ترجیحات خود را با دقت بیشتری بیان کند و از تسلط بیش از حد کاربران با قدرت رأی بالا بر یک گزینه جلوگیری می‌شود. این مدل مخصوصاً برای جلوگیری از تاثیر بیش از حد دارندگان بزرگ توکن‌ها مفید است.
۴. رأی‌گیری ترجیحی
در رأی‌گیری ترجیحی، کاربران گزینه‌ها را بر اساس اولویت‌های خود مرتب می‌کنند. اگر هیچ گزینه‌ای در رتبه اول اکثریت مطلق را به دست نیاورد، گزینه‌ای که کمترین رأی را دارد حذف شده و رأی‌های آن به گزینه‌های بعدی منتقل می‌شود. این فرآیند ادامه می‌یابد تا زمانی که یک گزینه بیشترین رأی را به دست آورد. این مدل باعث می‌شود تا گزینه‌ای که بیشترین حمایت را در میان جامعه دارد، برگزیده شود و از انتخاب گزینه‌هایی که تنها تعداد کمی از افراد از آن حمایت می‌کنند، جلوگیری شود.
۵. رأی‌گیری وزنی
در این روش، کاربران می‌توانند قدرت رأی خود را به دلخواه بین چند گزینه مختلف تقسیم کنند. برای مثال، فردی می‌تواند ۷۰ درصد از قدرت رأی خود را به یک گزینه اختصاص دهد و ۳۰ درصد باقی‌مانده را به گزینه دیگر تخصیص دهد. این روش به کاربران این امکان را می‌دهد تا ترجیحات خود را دقیق‌تر و با توجه به اولویت‌های خود بیان کنند. البته این روش ممکن است برای کاربران جدید کمی پیچیده باشد.
رای‌گیری آفچین و آنچین
رأی‌گیری آفچین و آنچین دو رویکرد کاملاً متفاوت هستند. در رای‌گیری آفچین، فرآیند رأی‌گیری خارج از بلاک چین انجام می‌شود. کاربران می‌توانند با امضای دیجیتال رأی دهند و هیچ هزینه‌ای برای تراکنش‌ها پرداخت نمی‌کنند. این روش به دلیل سرعت بالاتر و هزینه کمتر، مناسب است، اما از نظر امنیت ممکن است در معرض خطرات دستکاری یا تقلب قرار گیرد.
در مقابل، رأی‌گیری آنچین، تمام مراحل شامل پیشنهاد، رأی‌گیری و اجرای تصمیمات را در بلاک چین انجام می‌دهد. این روش دارای شفافیت و امنیت بالاتری است زیرا نتیجه‌گیری‌ها به طور خودکار و بدون نیاز به شخص ثالث انجام می‌شود. با این حال، هزینه‌های گس برای هر رأی ممکن است موجب کاهش مشارکت کاربران شود.
پروژههای برجسته که از اسنپ‌شات استفاده می‌کنند
پروتکل Snapshot به عنوان یک ابزار مهم برای حاکمیت غیرمتمرکز، توسط پروژههای برجسته‌ای همچون یونی‌سواپ، بالانسر و آراگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به شرح نحوه استفاده هر یک از این پروژه‌ها از اسنپ‌شات می‌پردازیم:
۱. یونی‌سواپ (Uniswap)
یونی‌سواپ به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز در اکوسیستم دیفای، از اسنپ‌شات برای تسهیل فرآیندهای حاکمیتی خود بهره می‌برد. در این پلتفرم، دارندگان توکن UNI می‌توانند پیشنهاداتی برای تغییرات در پروتکل ارائه دهند و در رأی‌گیری آنها مشارکت کنند. فرآیند حاکمیتی یونی‌سواپ شامل مراحل زیر است:
بررسی اولیه (Request for Comment)
بررسی دمایی (Temperature Check)
رأی‌گیری رسمی
این ابزار به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون پرداخت هزینه گس در این فرآیندها شرکت کنند. پس از تأیید یک پیشنهاد، آن تغییرات به صورت زنجیره‌ای در پروتکل اجرایی می‌شود.
۲. بالانسر (Balancer)
بالانسر، که یک پروتکل برای مدیریت نقدینگی است، از اسنپ‌شات برای اجرای حاکمیت غیرمتمرکز خود بهره می‌برد. دارندگان توکن BAL برای شرکت در رأی‌گیری‌ها باید حداقل ۲۰۰ هزار توکن BAL را به آدرس خود اختصاص دهند یا از طریق واگذاری این مقدار را دریافت کنند. پیشنهادات در انجمن بالانسر مورد بحث قرار می‌گیرند و سپس در اسنپ‌شات منتشر می‌شوند. کاربران می‌توانند با امضای دیجیتال خود رأی دهند و پس از پایان فرآیند رأی‌گیری، نتایج توسط کیف پول چندامضایی در زنجیره اجرا می‌شود.
۳. آراگون (Aragon)
آراگون، پلتفرمی برای ایجاد و مدیریت سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، از اسنپ‌شات برای تقویت فرآیندهای حاکمیتی خود استفاده می‌کند. با ادغام اسنپ‌شات در آراگون، سازمان‌ها می‌توانند رأی‌گیری‌های خارج از زنجیره را با سطح امنیت و شفافیت بالا انجام دهند. ویژگی مهم این ادغام، استفاده از توافق‌نامه‌های آراگون است که موجب می‌شود نتایج رأی‌گیری‌های اسنپ‌شات با دقت در زنجیره اجرا شوند.
محدودیت‌ها و چالش‌های استفاده از اسنپ‌شات
با وجود اینکه پلتفرم اسنپ‌شات ابزاری قدرتمند برای تسهیل فرآیندهای حاکمیت غیرمتمرکز است، همچنان با چالش‌ها و محدودیت‌هایی روبه‌رو است که می‌تواند بر تجربه کاربران تأثیرگذار باشد. در این بخش به بررسی دو مشکل اصلی این پلتفرم پرداخته‌ایم:
۱. نیاز به اتصال کیف پول دیجیتال
یکی از الزامات استفاده از اسنپ‌شات برای شرکت در فرآیندهای رأی‌گیری، اتصال کیف پول دیجیتال به پلتفرم است. این موضوع می‌تواند برای برخی افراد که تجربه کافی در کار با کیف پول‌های دیجیتال ندارند، کمی گیج‌کننده و پیچیده به نظر برسد. علاوه‌براین، برخی کیف پول‌ها ممکن است با مشکلات فنی در اتصال به اسنپ‌شات مواجه شوند.
به عنوان نمونه، مشکلاتی در اتصال کیف پول Ambire به اسنپ‌شات گزارش شده است. کاربران پس از امضای پیام، نتواسته‌اند امضای خود را ارسال کنند، که این مسئله باعث می‌شود رأی آنها ثبت نشود. چنین مشکلات فنی می‌تواند موجب کاهش سطح مشارکت و رضایت کاربران شود.
۲. محدودیت‌های موجود برای مشارکت کاربران تازه‌کار
در حالی که هدف اصلی اسنپ‌شات تسهیل حاکمیت غیرمتمرکز و افزایش مشارکت عمومی است، ویژگی‌های خاص پلتفرم ممکن است به گونه‌ای باشد که مانع مشارکت کاربران مبتدی یا کسانی که تجربه کافی در زمینه ارزهای دیجیتال ندارند، شود. به عنوان مثال، در برخی سیستم‌ها تنها کاربرانی که مقدار مشخصی از توکن‌ها را در کیف پول خود دارند، می‌توانند در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند.
برای مثال، در پلتفرم CoinList، کاربران تنها در صورتی می‌توانند در رأی‌گیری‌های اسنپ‌شات شرکت کنند که حداقل ۵۰ دلار از توکن‌های پشتیبانی‌شده را در کیف پول خود داشته باشند. این نوع محدودیت‌ها می‌تواند مانعی برای کاربران جدید یا کسانی که سرمایه کمتری دارند، باشد و از مشارکت بیشتر جلوگیری کند. همچنین، پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دانش تخصصی در زمینه ارزهای دیجیتال، می‌تواند باعث شود کاربران غیرحرفه‌ای نتوانند به راحتی در این فرآیندها دخالت کنند.
نتیجه گیری
پلتفرم اسنپ‌شات با ارائه ابزاری کارآمد و کم‌هزینه برای رأی‌گیری در سیستم‌های غیرمتمرکز، گام بزرگی در جهت تسهیل مشارکت در فرآیندهای حاکمیتی برداشته است. ویژگی‌هایی مانند رأی‌گیری بدون هزینه گس و انعطاف‌پذیری در انتخاب استراتژی‌های رأی‌گیری، این پلتفرم را به ابزاری محبوب برای پروژههای دیفای، دائو و جوامع NFT تبدیل کرده است. با این حال، مشکلاتی نظیر نیاز به اتصال کیف پول دیجیتال و محدودیت‌های مربوط به مشارکت کاربران تازه‌کار می‌تواند مانع از دستیابی به مشارکت بیشتر و تجربه‌ی بهتر برای تمامی کاربران شود.
به طور کلی، اسنپ‌شات به عنوان یک ابزار قدرتمند و نوآورانه همچنان در حال تکامل است و با رفع چالش‌های موجود، می‌تواند مسیرهای جدیدی برای ارتقاء دموکراسی غیرمتمرکز و افزایش مشارکت در اکوسیستم‌های بلاکچینی ایجاد کند.
