در فضای پرشتاب و نوآورانه ارزهای دیجیتال، نوعی معامله نوظهور به نام معاملات پیش از عرضه (Pre-Listing Trading) رواج یافته که به معامله‌گران امکان می‌دهد پیش از آنکه یک توکن به‌طور رسمی در صرافی‌ها لیست شود، وارد خرید و فروش آن شوند. این مدل که در قالب معاملات خارج از بورس (OTC) انجام می‌شود، شرایطی ایجاد می‌کند که خریدار و فروشنده بتوانند با توافق بر سر قیمت، معامله را نهایی کنند؛ حتی پیش از آنکه توکن موردنظر وارد چرخه رسمی بازار شود.
پذیرش گسترده این شیوه در پلتفرم‌های بزرگی مثل بایننس، کوکوین، بای‌بیت و حتی برخی صرافی‌های غیرمتمرکز، باعث شده تا ساختار سنتی عرضه توکن‌ها دستخوش تغییر شود و فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای طیف وسیع‌تری از کاربران فراهم گردد.

 

معاملات پیش از عرضه رسمی بازار در بورس سنتی چه معنایی دارد؟

در بازارهای سنتی سهام، مفهومی تحت عنوان معاملات پیش از عرضه (Pre-Market) یا پیش‌گشایش وجود دارد. این بازه زمانی پیش از آغاز رسمی ساعت کاری بازار است که در آن معامله‌گران می‌توانند به‌طور محدود، بر اساس اخبار منتشر شده در خارج از ساعات معاملاتی، اقدام به خرید یا فروش کنند.
در ایالات متحده، این معاملات اغلب از ساعت ۴ بامداد تا ۹:۳۰ صبح به‌وقت شرقی جریان دارند. این بازه به فعالان بازار اجازه می‌دهد پیش از باز شدن رسمی بازار بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک (NASDAQ) نسبت به گزارش‌های مالی، تحولات سیاسی یا داده‌های کلان اقتصادی واکنش نشان دهند. البته به دلیل عمق پایین بازار در این زمان، ریسک‌هایی مانند نقدینگی ضعیف و اسپردهای گسترده‌تر نیز وجود دارد.

 

فرق مدل کریپتویی با نمونه سنتی چیست؟

اگرچه در هر دو مورد، واژه «پری‌مارکت» به‌کار می‌رود، اما ماهیت معاملات در حوزه رمز ارز کاملاً متفاوت است. بازار کریپتو شبانه‌روزی فعالیت دارد و زمان خاصی برای شروع و پایان ندارد. بنابراین، اصطلاح «معامله پیش از عرضه» در این فضا بیشتر به امکان دسترسی اولیه به توکن‌هایی اشاره دارد که هنوز به‌طور رسمی در صرافی لیست نشده‌اند.
در این ساختار، پلتفرم‌های پری‌مارکت معمولاً به شکل OTC طراحی شده‌اند و از کاربران می‌خواهند برای اطمینان از پایبندی به قرارداد، ضمانت‌های مالی ارائه دهند. فروشنده باید مقدار مشخصی وثیقه قفل کند، در حالی که خریدار نیز باید مبلغ توافق‌شده را از پیش پرداخت کند. اگر طرفین نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، بخشی از دارایی آن‌ها ضبط می‌شود—مدلی مشابه با بازار اختیار معامله (Option Market).

 

انواع مختلف معاملات پری‌مارکت در بازار رمز ارز

در حال حاضر، معاملات پری‌مارکت در بازار کریپتو به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
 

۱. معاملات پیش از عرضه متمرکز (CEX)

در این مدل، کاربران از طریق پلتفرم‌های متمرکزی مانند کوکوین یا بای‌بیت، اقدام به خرید و فروش توکن‌هایی می‌کنند که هنوز در بازار عمومی لیست نشده‌اند. این صرافی‌ها به‌عنوان واسطه، ضمانت اجرای تعهدات را بر عهده می‌گیرند.
 

۲. معاملات پیش از عرضه غیرمتمرکز (DEX-Based Pre-Listing)

در نسخه غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند نقش اصلی را بازی می‌کنند. این قراردادها تمام فرآیند معامله را به‌صورت خودکار و بدون نیاز به اعتماد به واسطه انجام می‌دهند و شرایط از پیش تعیین‌شده معامله را اجرا می‌کنند.
 

چگونه در پلتفرم‌های متمرکز، پیش از لیست شدن توکن معامله کنیم؟

در پلتفرم‌های متمرکز، بخش‌های اختصاصی برای معاملات پیش از عرضه رسمی طراحی شده‌اند که عمدتاً در قالب بازارهای OTC فعالیت می‌کنند. این ابزار معاملاتی برای افرادی مناسب است که به دنبال پیش‌دستی در خرید توکن‌هایی هستند که هنوز وارد بازار نشده‌اند. در این فضا، خریداران و فروشندگان قادرند مستقیماً و با تعیین قیمت‌های پیشنهادی خود وارد معامله شوند.
ویژگی‌های متداول این محیط‌های معاملاتی عبارت‌اند از:
قیمت‌گذاری انعطاف‌پذیر: کاربران آزادند تا قیمت پیشنهادی خود را بر پایه ارزیابی شخصی از ارزش بالقوه توکن‌ها اعلام کنند.
زمان تحویل توکن: معمولاً پس از چند ساعت از لیست رسمی، فروشنده موظف است دارایی را منتقل کند. این بازه زمانی برای اطمینان از انجام تعهدات تعیین می‌شود.
نیاز به وثیقه: درصدی از کل ارزش معامله به عنوان ضمانت اجرای قرارداد از طرفین دریافت می‌شود. در صورت عدم انجام تعهد، این مبلغ ضبط خواهد شد.
همزمانی با زمان لیست رسمی: معاملات در این بخش تا لحظه آغاز معاملات عمومی توکن در صرافی فعال هستند و سپس متوقف می‌شوند.
مدیریت تأخیرها و لغو لیست: اگر فرآیند لیست شدن به تأخیر بیفتد، معاملات قبلی حفظ شده و زمان جدید اعلام می‌شود. در صورت لغو کامل، تمامی وجوه بدون هزینه به حساب کاربران بازگردانده خواهد شد.
لغو سفارش: سفارش‌هایی که اجرا نشده‌اند، قابل لغو بوده و هزینه‌ای ندارند. اما در صورت تأیید معامله، تنها در صورت لغو عمومی لیست توکن قابل بازگردانی خواهند بود.
هزینه تراکنش‌ها: کارمزدی اندک به معامله تعلق می‌گیرد که معمولاً به‌صورت درصدی از حجم معامله است. در صورت کوتاهی هر یک از طرفین، ممکن است جریمه‌ای از مبلغ وثیقه کسر شود.
این مدل معاملاتی برای افرادی که به دنبال شفافیت، کنترل بیشتر روی قیمت‌گذاری و دسترسی زودهنگام به فرصت‌های بازار هستند، گزینه‌ای کاربردی محسوب می‌شود.

 

تجربه معامله توکن‌های معرفی‌نشده در بازارهای غیرمتمرکز؛ بررسی ویلز مارکت

Whales Market به‌عنوان یکی از پلتفرم‌های پیشرو در زمینه معاملات OTC غیرمتمرکز، ابتدا در اکوسیستم سولانا ظهور کرد و اکنون از بلاک‌چین‌های مختلفی مثل بیس، آربیتروم، اتریوم و چند شبکه دیگر پشتیبانی می‌کند. این پلتفرم با هدف حذف واسطه‌ها و ایجاد امنیت بیشتر، امکان معامله مستقیم دارایی‌ها را میان کاربران فراهم کرده است.
با استفاده از قراردادهای هوشمند، دارایی‌های قفل‌شده تنها زمانی آزاد می‌شوند که شرایط معامله به‌طور کامل انجام شده باشد؛ این ویژگی خطر کلاهبرداری را به‌شدت کاهش داده و به کاربران امکان می‌دهد با اطمینان وارد معاملات شوند.
برخی از بخش‌های کلیدی ویلزمارکت عبارت‌اند از:
 

۱. بخش پیش‌فهرست (Pre-Listing)

در این بخش، کاربران می‌توانند پیش از آنکه یک پروژه رویداد تولید توکن (TGE) خود را به‌صورت رسمی برگزار کند، اقدام به خرید و فروش آن توکن کنند. این مدل، فضایی برای سفته‌بازی روی ارزش آینده دارایی‌ها ایجاد می‌کند و اغلب مورد توجه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر قرار می‌گیرد.
 

۲. بازار OTC اختصاصی

برخلاف شیوه‌های سنتی که کاربران از طریق گروه‌های تلگرامی یا انجمن‌های آنلاین اقدام به معاملات P2P می‌کردند، Whales Market با استفاده از قراردادهای هوشمند، تجربه‌ای ایمن و شفاف ارائه داده است. این ساختار باعث می‌شود دو طرف معامله بدون نگرانی از تخلف یا عدم انجام تعهد وارد معامله شوند.
 

۳. بازار مبادله امتیازات

ویژگی جالب توجه دیگر این پلتفرم، بازار ترید امتیازها و پاداش‌هاست. بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی به کاربران خود امتیازاتی اعطا می‌کنند که بعدها ممکن است قابل تبدیل به توکن یا خدمات ویژه‌ای باشند. در این بازار، کاربران قادرند این امتیازها را خریدوفروش کنند.

 

خطرات نهفته در بازارهای پیش از عرضه توکن

مرحله معاملات پیش از عرضه، علی‌رغم پتانسیل بالا برای ورود زودهنگام به پروژه‌های نوظهور و بهره‌برداری از فرصت‌های کشف اولیه قیمت، با چالش‌ها و ریسک‌هایی همراه است که نباید نادیده گرفته شوند. در ادامه به مهم‌ترین این ریسک‌ها پرداخته‌ایم.

محدودیت در حجم نقدینگی

در این فاز، میزان نقدینگی معمولاً به‌مراتب کمتر از زمان پس از لیست رسمی توکن است. این مسئله می‌تواند باعث شود سفارش‌ها با سرعت یا دقت دلخواه اجرا نشوند. از آن‌جایی‌که معمولاً بازارسازان حرفه‌ای در این مرحله فعالیت زیادی ندارند، اجرای معاملات ممکن است با قیمت‌هایی غیرمنتظره صورت گیرد. در نتیجه، خرید یا فروش در شرایط دلخواه سخت‌تر می‌شود و نوسانات قیمتی افزایش پیدا می‌کند.

احتمال عدم اجرای سفارش

صرف ثبت یک سفارش در بازار پیش از عرضه، لزوماً به معنای اجرای آن نیست. ممکن است تقاضا یا عرضه‌ای با قیمت مدنظر شما وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی، اگر بخواهید با هر قیمتی وارد معامله شوید، ممکن است با اختلاف شدید نسبت به هدف قیمتی‌تان روبه‌رو شوید که می‌تواند استراتژی معاملاتی شما را به هم بزند.

ناپایداری شدید قیمت

درست پس از عرضه رسمی یک توکن در صرافی‌های متمرکز یا غیرمتمرکز، معمولاً نوسانات قیمتی شدیدی دیده می‌شود. بازار پیش از عرضه هیچ تضمینی نمی‌دهد که قیمتی که پیش از لیست برای خرید یا فروش انتخاب کرده‌اید، نسبت به بازار اصلی مطلوب‌تر باشد. در برخی موارد، حتی ممکن است ارزش توکن پس از لیست شدن افت شدیدی داشته باشد. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران باید پیش از ورود به چنین معاملاتی، جزئیات مربوط به ساختار توکن، برنامه‌های توزیع، و میزان مشارکت جامعه را به‌دقت بررسی کنند.

 

نتیجه گیری

فرصت معامله قبل از فهرست شدن رسمی توکن‌ها، چه از طریق صرافی‌های متمرکز مانند کوکوین و بای‌بیت، و چه از مسیر پلتفرم‌های غیرمتمرکز مانند Whales Market، می‌تواند دسترسی سریع به پروژه‌های جدید و احتمالاً سودآور را فراهم کند. اما این مسیر برای همه مناسب نیست.
برای موفقیت در چنین بازارهایی، درک دقیق از ریسک‌ها و داشتن استراتژی هوشمندانه ضروری است. کاربران باید صرفاً بر اساس هیجان تصمیم نگیرند، بلکه با تحلیل دقیق، مدیریت ریسک و بررسی عمیق پروژه‌ها وارد عمل شوند تا بتوانند از این ابزار نوظهور به شکل مؤثر و ایمن بهره ببرند.