اگر شما یکی از علاقه‌مندان و فعالان دنیای بلاک چین باشید، احتمالاً تا به حال با گیت‌هاب روبرو شده‌اید و برای دسترسی به کدهای منبع و نرم‌افزارهای بلاک‌چینی به این سرویس نیاز پیدا کرده‌اید. حتی اگر قصد داشتید یک نرم‌افزار متن باز را روی گوشی اندرویدی یا لپ‌تاپ خود نصب کنید، احتمالاً کلمه گیت‌هاب به گوشتان خورده و این سوال برایتان پیش آمده که دقیقاً گیت‌هاب چیست و چرا بسیاری از نرم‌افزارها در این پلتفرم قرار دارند؟

از طرف دیگر، اگر شما توسعه‌دهنده وب یا برنامه‌نویس هستید، به احتمال زیاد متوجه شده‌اید که گیت‌هاب یکی از ابزارهای ضروری و مهم در دنیای کدنویسی به شمار می‌رود. در این مقاله قصد داریم به توضیح و بررسی عملکرد این پلتفرم محبوب و پرکاربرد بپردازیم.
 

گیت‌هاب چیست؟

گیت‌هاب (GitHub) یک سرویس مبتنی بر ابر (Cloud) است که از گیت به عنوان سیستم مدیریت نسخه برای پروژه‌های نرم‌افزاری استفاده می‌کند. این پلتفرم به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا به‌سادگی با یکدیگر همکاری کنند، تغییرات در کدهای پروژه‌هایشان را مستندسازی کنند و در پروژه‌های متن باز مشارکت داشته باشند.
اصطلاح گیت‌هاب از دو بخش گیت و هاب تشکیل شده که برای درک بهتر این پلتفرم باید به توضیح هرکدام پرداخته شود:
گیت (Git) یک سیستم کنترل نسخه‌ای توزیع‌شده است که برای مدیریت تغییرات کدهای برنامه‌نویسی به کار می‌رود. این ابزار به شما کمک می‌کند که تغییرات در کد را پیگیری کنید و چندین نسخه از پروژه را ذخیره کنید.
هاب (Hub) به مرکز یا پلتفرمی اشاره دارد که به گیت متصل است و برای ذخیره‌سازی و اعمال تغییرات کد به‌طور مؤثر عمل می‌کند. گیت هاب به عنوان یکی از ابزارهای مرجع اصلی برای پروژه‌های کد باز شناخته می‌شود.
 

تفاوت بین گیت و گیت‌هاب

در حالی که گیت یک ابزار کنترل نسخه است که به‌طور محلی نصب می‌شود، گیت‌هاب یک پلتفرم آنلاین برای میزبانی و مدیریت پروژه‌های گیت است. به زبان ساده‌تر، گیت برای مدیریت و کنترل تغییرات کد در کامپیوتر شما طراحی شده است، اما گیت‌هاب این تغییرات را در فضای ابری ذخیره کرده و امکان اشتراک‌گذاری آن‌ها را فراهم می‌آورد.
 

کاربردهای اصلی گیت‌هاب چیست؟

گیت‌هاب به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای توسعه‌دهندگان وب و مشارکت در پروژه‌های متن باز، قابلیت‌ها و کاربردهای متعددی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

مدیریت نسخه‌ها (Version Control)
گیت‌هاب به شما این امکان را می‌دهد که تغییرات در کدهای پروژه را پیگیری کرده و در صورت لزوم به نسخه‌های قبلی آن بازگردید.

همکاری تیمی

با استفاده از مخازن (Repositories) در گیت‌هاب، تیم‌های برنامه‌نویسی می‌توانند به‌صورت هم‌زمان روی یک پروژه کار کنند و تغییرات را با یکدیگر هماهنگ کنند.

مستندسازی پروژه‌ها

گیت‌هاب به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که مستندات پروژه‌های خود را از طریق فایل‌های README یا صفحات Wiki به‌راحتی تهیه کنند.

مدیریت پروژه
با امکاناتی مانند Issues و Projects، گیت‌هاب به شما این امکان را می‌دهد که تسک‌های پروژه‌های خود را مدیریت کرده و روند پیشرفت کار را دنبال کنید.

مشارکت در پروژه‌های متن باز
گیت‌هاب فضایی را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند تا در پروژه‌های متن باز مشارکت کنند و کدهای خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. در این پروسه می‌توانند از کامیونیتی گیت‌هاب بهره‌مند شوند و مهارت‌های خود را بهبود بخشند.

یکپارچگی با ابزارهای دیگر
گیت‌هاب به راحتی با ابزارهایی مانند CI/CD، Docker، Slack و Jira یکپارچه می‌شود که این ویژگی باعث افزایش کارایی و راحتی تیم‌های توسعه‌دهنده می‌شود.

آموزش و یادگیری
گیت‌هاب یک محیط عالی برای یادگیری و تمرین مفاهیم برنامه‌نویسی و سیستم‌های کنترل نسخه است و توسعه‌دهندگان می‌توانند از آن برای بهبود مهارت‌های خود استفاده کنند.

چگونه از گیت‌هاب استفاده کنیم؟

حال که با مفهوم گیت‌هاب آشنا شدید، وقت آن رسیده که نحوه استفاده از آن را یاد بگیرید. برای این منظور مراحل زیر را دنبال کنید:

1. نصب گیت (Git)
اولین قدم برای استفاده از گیت‌هاب، نصب گیت بر روی سیستم خود است. البته برای استفاده از گیت‌هاب می‌توانید از نسخه وب آن نیز بهره‌مند شوید. (برای دانلود گیت، به لینک زیر مراجعه کنید.)

2. ایجاد حساب کاربری در گیت‌هاب
برای دسترسی به ویژگی‌های گیت‌هاب، باید یک حساب کاربری بسازید. ابتدا به وب‌سایت گیت‌هاب بروید و بر روی دکمه Sign up که در بالای صفحه قرار دارد، کلیک کنید.
در این مرحله از شما خواسته می‌شود که نام کاربری و آدرس ایمیل خود را وارد کنید. توجه داشته باشید که آدرس ایمیلی که وارد می‌کنید باید معتبر باشد، زیرا گیت‌هاب یک ایمیل تایید برای فعال‌سازی حساب کاربری شما ارسال خواهد کرد.
پس از تایید ایمیل، می‌توانید طرحی که می‌خواهید را انتخاب کنید. گیت‌هاب سه نوع طرح مختلف ارائه می‌دهد: طرح رایگان برای پروژه‌های شخصی، طرح تیمی برای همکاری گروهی در پروژه‌ها، و طرح سازمانی برای شرکت‌های بزرگ با ویژگی‌های پیچیده‌تر. پس از تکمیل این مراحل، حساب شما ساخته خواهد شد و به داشبورد خود هدایت خواهید شد.

3. ساخت یک مخزن (Repository)
برای مدیریت کدهای پروژه، ابتدا باید یک مخزن (Repository) ایجاد کنید. این مخزن جایی است که تمام کدها و تغییرات پروژه شما ذخیره می‌شوند. برای شروع، ترمینال خود را باز کنید و دستور زیر را وارد کنید:
bash
CopyEdit
git init
این دستور یک دایرکتوری مخفی به نام .git ایجاد می‌کند که گیت اطلاعات مربوط به پروژه شما را در آن ذخیره می‌کند و تغییرات کد را پیگیری خواهد کرد.

4. ساخت برنچ (Branch)
برای ایجاد تغییرات در پروژه بدون تاثیر بر نسخه اصلی، باید از Branch استفاده کنید. برنچ نسخه‌ای از پروژه است که می‌توانید تغییرات خود را روی آن اعمال کنید. این ویژگی به شما کمک می‌کند که روی بخش‌های مختلف پروژه به صورت مستقل کار کنید. برای ایجاد یک برنچ جدید، دستور زیر را در ترمینال وارد کنید:
bash
CopyEdit
git checkout -b develop
این دستور یک برنچ جدید به نام develop ایجاد می‌کند که کپی‌ای از پروژه اصلی است. برای بازگشت به برنچ اصلی (master)، می‌توانید دستور زیر را اجرا کنید:
bash
CopyEdit
git checkout master

5. اعمال تغییرات روی برنچ
حال که برنچ جدید خود را ایجاد کردید، می‌توانید بدون نگرانی از آسیب زدن به نسخه اصلی، تغییرات مورد نظر خود را اعمال کنید. در گیت‌هاب، هر تغییرات ثبت‌شده به عنوان commit شناخته می‌شود. برای هر commit باید یک پیام کوتاه در مورد تغییرات نوشته شود که به سایر همکاران پروژه کمک می‌کند تا متوجه شوند چه تغییراتی اعمال کرده‌اید. برای ایجاد تغییرات در فایل‌ها و ثبت یک commit، دستور زیر را اجرا کنید:
bash
CopyEdit
git add . git commit -m "Your commit message"

6. ارسال Pull Request
پس از انجام تغییرات، ممکن است بخواهید این تغییرات را به پروژه اصلی (Branch master) اضافه کنید. برای این کار باید یک Pull Request ارسال کنید. با ارسال Pull Request، شما از دیگران می‌خواهید که تغییرات شما را بررسی کرده و در صورت تایید، آن‌ها را در برنچ اصلی وارد کنند.
در گیت‌هاب، با استفاده از mention می‌توانید سایر همکاران یا تیم‌ها را به پیام خود دعوت کنید تا نظراتشان را درباره تغییرات شما ارائه دهند.

7. ادغام تغییرات با Merge
پس از تایید Pull Request توسط سایر اعضای تیم، وقت آن است که تغییرات به برنچ اصلی ادغام شوند. برای این کار، بر روی دکمه Merge pull request کلیک کرده و سپس تغییرات را تایید کنید. پس از ادغام، شما می‌توانید با استفاده از دکمه Delete branch، برنچ فرعی که تغییرات در آن انجام شده است را حذف کنید.
 

آشنایی با ویژگی‌های پیشرفته گیت‌هاب

در حال حاضر، شما به عنوان یک کاربر مبتدی با استفاده از قابلیت‌های پایه گیت‌هاب به خوبی آشنا شده‌اید. برای این‌که بتوانید به طور کامل از امکانات این پلتفرم بهره‌مند شوید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ پروژه‌های نمونه بروید و مهارت‌های خود را تقویت کنید.
گیت‌هاب به جز ویژگی‌های ابتدایی، امکانات پیشرفته‌ای دارد که می‌توانید بعد از مسلط شدن به قابلیت‌های اولیه، از آن‌ها استفاده کنید. برخی از این ویژگی‌های پیشرفته شامل موارد زیر هستند:

گیت‌هاب اکشنز (GitHub Actions)
این ویژگی برای اتوماسیون فرآیندهای CI/CD (Continuous Integration/Continuous Deployment) به کار می‌رود. به کمک گیت‌هاب اکشنز، می‌توانید تست‌ها و استقرار برنامه‌ها را به‌طور خودکار انجام دهید.

گیت‌هاب کاپایلت (GitHub Copilot)
گیت‌هاب کاپایلت یک ابزار هوشمند است که به توسعه‌دهندگان در نوشتن کد کمک می‌کند. این ابزار با ارائه پیشنهادات خودکار برای نوشتن کد، می‌تواند روند برنامه‌نویسی را سریع‌تر و کارآمدتر کند.

گیت‌هاب پکیج‌ها (GitHub Packages)
گیت‌هاب این امکان را فراهم کرده است که بتوانید بسته‌های نرم‌افزاری پروژه‌های خود را مدیریت کنید. این ویژگی برای ذخیره و اشتراک‌گذاری نرم‌افزارها و کتابخانه‌های مختلف استفاده می‌شود.

گیت‌هاب دیسکاشنز (GitHub Discussions)
در این بخش از گیت‌هاب، توسعه‌دهندگان می‌توانند با یکدیگر گفتگو کنند و نظرات خود را درباره مسائل مختلف پروژه‌ها به اشتراک بگذارند. این ویژگی فضای خوبی برای تبادل‌نظر و حل مشکلات فنی ایجاد می‌کند.

میزبانی خود (Self-Hosting) و گیت‌هاب انترپرایز (GitHub Enterprise)
گیت‌هاب نسخه‌ای به نام GitHub Enterprise دارد که می‌توانید آن را روی سرورهای داخلی سازمان‌ها یا شرکت‌ها نصب کنید. این نسخه برای تیم‌ها و سازمان‌های بزرگ طراحی شده است و امکانات ویژه‌ای برای مدیریت پروژه‌ها و همکاری تیمی فراهم می‌آورد.

گیت‌هاب برای کدام افراد مناسب است؟

گیت‌هاب نه تنها برای مبتدیان بلکه برای افراد حرفه‌ای نیز قابل استفاده است. در واقع، بیشتر کد نویسان، توسعه‌دهندگان وب و برنامه‌نویسان از این پلتفرم استفاده می‌کنند. اما این سرویس برای هر کسی که به نوعی با مدیریت پروژه‌ها، به اشتراک‌گذاری منابع و فایل‌های پروژه درگیر باشد، مناسب است. در ادامه گروه‌هایی که می‌توانند از گیت‌هاب بهره‌مند شوند آورده شده است:

توسعه‌دهندگان فردی
گیت‌هاب ابزاری عالی برای مدیریت پروژه‌های شخصی و یادگیری اصول برنامه‌نویسی است.

متخصصین و تحلیلگران بلاک‌چین
افرادی که در زمینه بلاک‌چین فعالیت می‌کنند، می‌توانند از گیت‌هاب برای تحلیل کدهای شبکه‌های بلاک‌چینی و پروژه‌های مختلف مرتبط با ارزهای دیجیتال استفاده کنند.

تیم‌های مختلف
چه تیم‌های کوچک و چه تیم‌های بزرگ، می‌توانند با استفاده از گیت‌هاب هماهنگی بیشتری در پروژه‌های خود ایجاد کنند و مدیریت بهتری بر تغییرات کد و توسعه پروژه داشته باشند.

دانشجویان و افراد مبتدی
گیت‌هاب مکان مناسبی برای یادگیری، تمرین و مشارکت در پروژه‌های متن‌باز است که می‌تواند به رشد و توسعه مهارت‌های برنامه‌نویسی کمک کند.

نتیجه گیری

در این مقاله به طور کلی با گیت هاب، کاربردهای آن و آموزش‌های ابتدایی برای شروع استفاده از این سرویس آشنا شدیم. همچنین به ویژگی‌های پیشرفته آن و جامعه کاربران این پلتفرم اشاره کردیم. شما با مطالعه این مقاله تا حد زیادی با گیت هاب و نحوه کار کردن با آن آشنا شدید. اما برای تبدیل شدن به یک کاربر حرفه‌ای گیت هاب، علاوه بر نیاز به آموزش‌های پیشرفته‌تر، به تمرین و صرف زمان نیز نیاز دارید تا به مهارت کافی در استفاده از این ابزار دست یابید.